The World is in a flux: The shifting sands of multi-polar Politics

                                                                                                           John Samuel

The world is no longer the same.  Words and images have become fleeting sights. Multi-polar world and multi-polar perceptions create multiple fluxes in politics.  Perceptions are changing  So is politics.  So is poetry. Multiple shifts are on the way and may move in the uncharted pathways.

The way power is acquired, managed and exercised is changing.  Multiple shifts create multiple imaginations, interpretations and responses. Shifts in modes of communication, modes of living and modes of organisations create new predicaments, reactions and backlashes.  When such substantive shifts happen, those who are ‘used’ to the established way of managing power  cling to their ‘tradition’ and the world view they imbibed in the last century.  There is a new flux in sense and sensibilities. There is a generational shift happening, though the old generation of ideas and institutions still want to cling to the power-matrix that made meaning to their private and public sphere. And there is a flux in politics at the national and international levels. 

The ideas and institutions that emerged in the aftermath of the post-second world war  are in a flux. The old ideas and mode of organising is saturated, though yet to disappear. The new forms of politics and mobilisation are yet to find a clear shape. This ‘in-between’ phase of flux create a crisis of perception and politics. The’ Kiss of love’ or the ‘occupy the wall street’ or ‘protests’ in Cairo or Arab 'spring' are signifiers of new flux in the world and harbingers of emerging political possibilities.  

Following are some of the emerging trends in the international politics, indicating the possibilities of a deeper shift in the international order that emerged in the aftermath of the second world world war.

a) Nemesis of   the ‘Washington Consensus’

There is no longer any consensus in Washington.  This is not merely because of the shifting political equations wherein the republicans captured the Senate and the Congress, but also because the  American hegemony in the international world order is on the decline. The American dream is struggling to survive in a multi-polar world where the epicenters of knowledge, innovation and economy are shifting away from Washington. The unilateral policy, political and military might of the USA got over-extended over a period of the last  twenty-five years and as a result too saturated to make persistent influence through military and economic might alone. The ‘Washington’ consensus was symbolic of the hegemony of the policy and knowledge framework operated through the dominant knowledge and policy institutional networks. However, with increasing shifts in the political economy of international relations, trade, aid and debt, ‘Washington’ consensus is more of a history.

The International political matrix organised around two major power blocks, that emerged in the aftermath of the second war began with the fall of the Berlin Wall and the political dispersion of the USSR in 1989-90. With disappearance of the Soviet as well as ‘socialist’ power block, there has been substantive shifts in terms of international power order and the notions of ‘international  community’ as well as in the role of the United Nations. Such shifts happened at the level of ruling ideas and policy framework, international trade, new militarism and power-blocks and the predominance of multi-national companies as the drivers of economy and politics in many countries.

The fall of USSR and the economic liberalisation of China created a crisis of ‘socialist’ models in countries,, politics and policy framework. The erstwhile ‘socialist’ countries moved to authoritarian politics and ‘liberal economic’ policy and the dominant knowledge framework of ‘socialist’ discourse got retreated to academic discussions and debates in few universities of few countries.   Meanwhile, a new combination of neo-conservative politics and neo-liberal economic policy that emerged during the Reagan-Thatcher era in the American-British knowledge axis got a new unilateral assertion through the ‘Washington Consensus’ to liberalise the world economy and to force the post-colonial countries in Africa, Asia and other parts to open up their market and to embrace the neo-liberal policy framework marketed primarily through the World Bank , IMF and bilateral funding for ‘development’ of the ‘third world’.

While the ‘Washington Consensus’ was a sort of the new capitalist manifesto of the neo-liberal policy framework, the neo-conservatism of the George Bush senior opened up ‘military’ aggression in the ‘middle-eastern world’ of the dominant power-matrix. The international world order from 1989-2007 was primarily driven by the ruling ideas of neo-liberal economy framework and neo-conservative political framework at the national and international level. This hegemonic framework was primarily driven by the unilateral power-matrix controlled by the United States and its Anglo-European subsidiary network.  The corollary economic globalisation along with military aggression also created their nemesis and reaction in multiple ways.

 The economic crisis and the consequent political crisis in the USA in many ways exposed the dogma  of unbridled free-market ideology of neo-liberalism. The increasing shifts in the power-dynamics of the multi-lateral and bilateral donors, and the emergence of the powerful economies outside the Euro-American world made 'Washington' consensus fragile. The emergence of China, India and Brazil as donors for international development also meant that hegemonic role of the donor countries organised under the Development Assistance Commitee of OECD got reduced over a period of time. While there is a persistent recession in most of the countries of Europe, the relatively better economic growth of countries in Asia, Africa and Latin America also meant that the role of international development funding in influencing the policies of the global south got substantially reduced or got annulled in many of the emerging economies. These multiple factors and the economic crisis within the USA and recession in Europe resulted in the decline of the ruling ideas propounded by the rich countries, with the support of the multi-lateral and bi-lateral resources and influence. 

b) Multiple-discourses on Democracy and Development

The Anti-globalisation movements in many parts of the world found expression in terms of responsive politics as well as reactionary trends. The fall of the Soviet block on the one hand unleashed the third wave of democracy and many countries turned more democratic and opted for electoral democracy. Multiple streams of  resistance to economic globalisations, increasing inequality and poverty found expressions in a new phase of civic politics and resistance at the national and international level.  The new aspirations for democratic governance at the national and international induced the United Nations to play a mediating role in terms of managing dissent and resistance through a series of the United Nations Summits on Environment( Rio 1992), Human Rights( Vienna 1993), Women’s Rights( Beijing 1995) and Social Development ( Copenhagen 1996) and against Racism( Johannesburg  1999). While the human development approach as well as the new discourse on Environment, human rights, women’s rights and against racial discrimination gave a parallel discourse to manage dissent and resistance against the neo-liberal economic globalisation, it also gave rise to a new civic politics to challenge and change the unequal and unjust economic globalisation and its consequences to the poor and marginalised sections.

 There were three parallel ‘policy and political’ discourses in the international politics for around fifteen years after the fall of Berlin Wall. The dominant hegemonic discourse( of neo-liberal economic policy, neo-conservative politics and new military aggression) on politics, trade, and militarism was primarily driven by the US and Euro-Anglican allies, the second discourse to bring a ‘human factor’ to the power-relationship was led by the United Nations and international ‘development’ community driven by OECD and  the third discourse was a resistance discourse by the new civic politics trying to challenge and change the unequal and unjust power-matrix at the national and international level. While the third civil society dissent discourse drew out from the second ‘development’ discourse, the primary inspiration and premises of the civic resistance politics come from the history of non-conformist politics as well as politics of dissent at the national and international level. The discourse of human development and discourse of dissent against aggressive economic globalisation found expression in the world social forum and was an expression of the emerging civic politics in the age of information-technology and communication revolution.

c)  Politics of Militancy

 However, the fourth discourse was primary driven by ‘military aggression’ and counter ‘terrorist’ aggression’ and fuelled by political economy of oil and military-industries in the ‘developed world’. The most reactionary and militant  form of discourse against the bulldozing mode of  militant cultural globalisation was in the form of   violent Islamist politics that propounded a militant form of theocracy. The neo-conservative politics and its corollary of aggressive militarism of the US and its allies primarily in oil-rich Arab World also created huge back-lash from the reactionary Islamists politics accompanied by  new militancy that resorted terror attacks across the world and in the most dramatic the attack on 9/11  against the World Trade Centre and Pentagon.

The Islamist politics and Talibanisation promoted by the US and allies as an ‘anti-dote’ to communism and proxy war against the USSR get morphed in to a violent forms of  Islamist politics fuelled by ‘terror’ attack across the world. While in the short-run, the American Economy benefited from the neo-liberal economic globalisation and neo-conservative militarism, in the long run this exhausted the economy and politics of the United States.  This over-extension of unilateral power in the international politics and the war fatigue created an economic crises as well as political crisis in the USA. The ascent of Obama, who is ‘outsider’ to the established hegemonic power-matrix of the US, in many ways, signalled the shift in politics at the national and international level.

The post-colonial modes of state formation in Iraq, and other parts of middle-east are facing a crisis. The prolonged war in Iraq, and the military aggression in Libya and the various economic as well as political crises in Syria and other parts Arab World have unleashed new forces of destabilization in the region.  One of the reasons for the emergence of militant Islamist armed and aggressive networks in different names is the continuous military aggression that destroyed the traditional power-network of tribal social order and the ‘social contract’ of such tribal power-network with their respective nations state. So this creates both political as well as economic flux in the region.

d)  The Shifting equations of international politics

The economic ascent of China and the shift of economic growth in the Asian continent and Latin America undermined the unilateral hegemony of the USA. This year, China has emerged as the largest economy in the world, pushing the USA in to the second place. Among the top five global economy three are in Asia (China, India and Japan) and there is only one from Europe (Germany).The new groupings of emerging economies (India, Brazil, South Africa) and BRICS( Brazil, Russia, India, China and South Africa) on the one hand indicate the emergence of a multi-polar world and on the other hand indicates the decline of the influence of the traditional OECD countries. The shift is not only in term of economic resources, but also increasing knowledge-networks and a regional level corporation.  European Economy is going through a prolonged mode of recession and the American Economy is struggling to keep up with the good old American Dream. 

The United Nations formed in the aftermath of the Second World War continue to be driven by the international power-matrix of the ‘winning’ side of the Second World War. In a multi-polar world, with a new power-configuration and new forms of assertions make the United Nations itself in a flux.  While there is a wide-spread call for ‘reforming’ the United Nations and to go beyond the ‘power control’ of the five permanent members in the security council, there is an increasing reluctance to change the organisational politics of United Nation.  As a  result there are increasing questions about the efficacy of the United Nations in terms of democracy, development and human rights.

While there is more rhetoric on democracy, the democratic as well as civic spaces across the world are shrinking.  While there are more conferences and discussions on human rights, there is an increasing violation of human rights across the world. The increasing violation of human rights, new forms of politics of exclusion and new forms of subtle and not-so-subtle discrimination in many countries   also unleash new forms of violence as well as armed networks of various forms against the state. With the ascent of China, with its authoritarian politics and market- economy, human rights discourse at the international level may further get .further marginalised.

e) Shifting discourse on democracy and development

 In most of the countries, political parties themselves have been reduced to electoral networks to capture the power of the state either through subversion or through propaganda machine. The social and political role of political parties got annulled as they have become traditional institutional establishments driven and populated by ‘professional’ career politicians in search of the power of the government. As a result most of the political parties are conformist establishments driven by ‘interest networks’ and ‘identity networks’ to manage and seek personal or institutional aggrandizement of the ‘governmental’ power for maintaining the socio-economic- political status-quo of the society.  The dominant political parties and discourse often tend to ‘silence’  the opposition through ‘co-option’, ‘consensus’ ‘collaboration’ or ‘coercion’.  Paradoxically the rhetoric of democracy is often used to kill democratic spaces or to ‘de-democratise’ society and politics through annulling opposition political spaces and parties and by annihilating the politics of dissent.

The unprecedented urbanisation and the multi-dimensional inequalities within societies and countries and among countries will have political consequences. The increasing economic inequality along with social inequality and identity politics can unleash new cycle of violence and criminalisation in the urban areas.   All these indicate a crisis of politics as the national and international level.

With the emergence of neo-conservative political forces in many of the OECD counties, the nature and character of the bilateral and multi-lateral funding would change. The international development framework that emerged in the aftermath of the Second World War and through the Marshall Plan and bilateral funding for ‘development’ in the erstwhile colonies of the European countries would change.  The prolonged economic recession in Europe and the resultant ascent of neo-conservative politics in various countries have already reduced the bi-lateral international funding for ‘over-seas development’. One of the outcomes of the Post-2015 Sustainable Development Agenda framework will be cumulative reduction of the bilateral and multi-lateral funding for ‘development and poverty-eradication’. 

The international development framework , in many ways,  was the outcome of the post-second world-war economic and political order. The post-colonial development model, wherein the erstwhile colonial powers sought to patronise and influence the international politics and trade policies of their former colonies, are no longer valid. Many of the former colonies have now become middle income countries, regional power-blocks and with stronger economies and influence than the old colonial powers. 

The substantial reduction of bilateral funding for international development will adversely affect many of the  fund-dependent non-governmental development organisations and also many of the United Nations agencies. As a result many of the international development NGOs may have to merge together to survive or develop new ‘business model’ or to disappear in the history.  With reduction in funds from the traditional European donor countries, many of the United Nations agencies will be forced to merge and become leaner. Many of the UN Agencies with their headquarters in USA and Europe will be forced to shift their base to China and other countries due to the potential economic crisis in the future.

While there   is lot of ‘rhetoric’ against neo-liberal economic policies, the fact of the matter is that neo-liberal economic policy is on retreat and in many countries the policy framework is no longer valid. When there is a persistent crisis of economy or prolonged recession, there is an increasing chance for the rise of right –wing conservative politics accompanied by various forms of social fascism.

There is an emergence of neo-conservative politics in Europe, in different parts of Asia as well as in the Americas. There is also increasing social fascism and discrimination against religious and ethnic minorities in different in Europe, Asia, Africa and different parts of the world.  There is a new nexus of economic, politic and media elites in many countries and the elite capture of the state apparatus along with new forms of social fascism may unleash new forms of mobilisation, protests and eventually resistance.

The Ecological crisis, multi-dimensional inequality, the rise of new militant identity politics, new forms of social fascism, and the deeper flux in the international politics on the one hand indicate a deeper crisis in the national and international politics and on the other hand signal the emergence of a new political theory, perspective and consequent political action in the 21^st century. In the time of flux and crisis, new imaginations emerge; new possibilities emerge; and new politics also emerge.  Hence, even in the times of crisis and despair, there is space for new political imagination and new politics of rights, justice, fairness and sustainable future for the human beings and environment.

The ‘Kiss of Love’: Politics of Communication and Perceptions.

                                                                                                              John Samuel

‘The Kiss of Love’ is politics in search of new possibilities and poetry. The ‘Kiss of Love’ signifies not only new modes of protest but also the emerging crisis in conventional politics.   Recently in the state of Kerala in India, there has been a mobilisation on face-book against the emerging fascism that begins to threaten young people from hugging or public display of affection. While on the face-book, tens of thousands supported the mode of protest against the fascist  moral musclemen on the street, in reality there were only few dozen young people turned up for the protest in Kochi and thousands of  ‘moral muscle-men’ along with ‘moral’ police landed up there to deal with the ‘threat’ of ‘kiss of love’.

So in real world  the ‘Kiss of love’ protest fizzled out. But in the virtual world the protest was phenomenally successful. The national and international media covered the event at a time when media often ignore big rallies and mass mobilisation of conventional political parties. A small event in the real world became global news, largely due to its big presence  in the virtual world, on the social network and  due to the new possibilities of such a protest. The idea of ‘Kiss of Love’ went viral and young people in many other cities of India demonstrated this new form of protest by public display of affection.

 What has ‘Kiss of love’ to do with  politics? It is neither about kiss nor about love.  However, the new forms of mobilisation on the ‘virtual spaces’ and it expressions signify  an exasperation of the conventional modes of politics,( largely driven by conventional political party institutions) and action. In many ways, such modes of mobilisation and protests in different parts of the world, including  the 'occupy the wall streets', indicate a generational shift in political discourse at all levels.  This shift is evident at all level of power-relationships and responses to power.

The political process and institutional forms that emerged in the post-second war era is getting saturated in multiple ways.  In the last fifteen years, many scholars and researchers tried to theorize the multiple shifts in the context of economic, technological and social modes of globalisation.  Thomas Friedman discovered that the ‘the world is flat’ on the swanky ‘world-class’ campus of an Indian IT company – Infosys- in Bangalore.  He might not have had an opportunity to see ‘flat’ world in the slums few kilometers away from the ‘world’ class IT Companies in India. However, Thomas Friedman was indicating a shift in the dominant modes of perceptions.

When the mode of technology changes, the modes of communication changes; when modes of communication changes, modes of perception changes; when modes of perception changes, modes of thinking changes; when the modes of thinking changes, modes of action changes; and when the modes of thinking and action changes, modes of organising and institutions changes. And all these change the modes of power relationships in the society and countries and between countries. This changes politics at the national and international level. However, such shifts often create its own ‘reaction’ on the ground and the real demonstration of such shifts often take few decades.

While the invention of Printing Press and the process of Bible Translation and the new literacy movement from the 17 to 20 the century changed the politics and poetry of the world and influenced the world in the last four hundred years in multiple ways, the paradigm shift in the technology and modes of communication that emerged towards the end of twentieth century will affect the politics, economy and society of the 21^st century in multiple ways. The printed word gave rise to interpretative possibilities and rise of new poetry, philosophy, politics and organisational forms. The enlightenment in the 17-18nth century and the revolutions that followed and the formation of the nation-states in the last 150 years all would have been accompanied by shifts in technology, communications, modes of mobilisation and modes of organising politics and economy.

However, in the last fifteen years, the fleeting words have taken over the printed word; the fleeting images have taken over the ‘still photography’. The fleeting words, flying images and the options of fast-forward communication changes the modes of love, modes of living, modes of institutions and mode of politics.  Such shifts in mode of communication, modes of love and living create new forms of individuations and negotiations of relationships.  In terms of family, the primary mode of social organisation, there is a shift from join-family to nuclear family to the post-nuclear family. In a post-nuclear family setting, the idea of people living under the ‘same roof’ or under a defined political economy has changed.  Now, in many parts of the world, the members of the family are ‘dispersed’ in space and sometime even in time- but connected on the social network. Hence, birthdays and marriage anniversaries are celebrated on the face book. People express love and kiss on ‘whats up’. People fall in love on the net and break love also on the net.  ‘Love’ or ‘sex’ can also be bought  on the information highways- and people can get hooked on the face-book.   People conduct meetings and conference and prayers on Skype. Gods too are roaming around the world on social networks!!  The Pope is palpable on the face-book. People get blessed and biased on the social network.  Wikipedia’ displaced the old world charm of ‘Encyclopedia Britannica’ that emerged during the colonial modes of organising knowledge and power.  Information and knowledge are on the finger tips and on ‘touch’ screen.  Libraries are increasingly becoming ‘achieves’.  Young people spend more time on face-book or mobile phones and they are more connected with distant people, rather than those sitting next to them.  People ‘get lost’ without their mobile phones and feel ‘insecure’ without net-connectivity.

The point is that modes of communication influences modes of loving and living  and modes of living influences modes of organisations and changes in modes of organisations shifts the modes of politics at various levels.  Hence, politics – as we know today- is undergoing deeper shifts at all levels from the national to the international.

Corroding Structures and dissolving disciplines

The conventional modes of top-down structures began to dissolve from the bottom and organisations started corroding and collapsing from within. In the new age of communication, there is no space for conventional ‘discipline’ of information management or calibrated communication.  When individuals are empowered in terms of communication and networking, traditional modes of institutional disciplines get dissolved.  Hence, the earlier practice  of 'structured' organisation through cadre parties or top-down management of people and information no longer work. This has made many of those organisation that managed politics through centrally managed structured cadre institutions are facing an institutional and political crisis. In the network age of communication and relationships and individuation, the 'disciplined and 'obedient cadres cease to exist.'  Interests and ideals get collapsed and incentives become the motives that bind modes of mobilisation within the institutional structures of one or other kind. The politics of communication is fast moving from the one-sides 'broad-casting' mode by the conventional News Papers and TV to multi-lateral dialogues, conversations and crowd sourcing. And this results in to 'flash mobs' and 'instant' responses and 'imaginative possibilities' and 'leader-less' modes of mobilizations. This also gives individual a sense of new freedom to express, to connect and to communicate on his/her own terms. Such flexible options of communications, engagement and multiple-lives( an introvert person in real life may be an extrovert on the virtual world; an 'obedient' child in real world may be wild on the net; a conventional wife in a patriarchal family may be very 'unconventional in the virtual world). This multiple choices and options that new media, social networks and virtual world offer create its own different power dynamics in  the real world. People can mobilize on the net beyond the conventional constraints of time and space.'  A lonely person sitting in a lonely location anywhere in the world can be a part of an internet community, Google group or a social network that help him to communicate and influence. Hence, there is a crisis in politics at the local, national and international level. However, such a crisis often creates multiple responses from multiple actors.

  Crisis in power-relations and the established structures of power often give rise to ‘reactive politics’ and ‘reactionary politics’ as well as ‘search for new politics’.  The multiple shifts evoke multiple responses in terms of sensibility and politics. When there are radical shifts in communications and modes of living, the most evident reactive tendency will be the assertion of ‘tradition’ and ‘conservative values’. And the new shifts get pushed back by conservative values, and ‘traditional’ political process.  In the history, whenever there were instances of multiple shifts in communications, knowledge, living and modes of mobilisation, there were oppressive tendencies and the reactionary politics.  However, such conservative backlash may not be able to survive new forms of shifts fuelled by technology, communication, economy and modes of organizing.

Often the conservative and reactionary elements in politics also use the same kind of technology to fight the new values that accompany the shifts in the very same technology. Hence, the ultra-conservative sectarianism to all forms of extremism makes use of technology to communicate the reactionary values that they represent. And new modes of mobile phones help people to exhibit any acts of violence or terror anywhere in the world within seconds across the world.  The new media eclipsed the old media. News papers- as we know now may disappear in this century.  There are much faster ways to communicate and the notions of narrow casting and broad –casting in the news paper era is vanishing.  Individuals and virtual networks can broad cast or narrow cast or community –cast, as they like.

Love your neighbour!! Notes on nation-state and reminiscence of a trip to Pakistan.

John Samuel

The Constitution of India begins with those noble words – ‘We the people’. ‘We the people’ are expected to form a nation. And the first words of the United Nations Charter also begin with – ‘We the people’. The ideal of a nation or a united nations depends on ‘we the people’!  To what extent, there is an organic link with ‘we the people’ and the modern ‘nation-states’?  Or is it merely a logical reasoning of constructing and managing structures and institutions of power? Or ‘We the people’ is another abstract dehumanised idea devoid of real feel of real human beings with flesh and blood? Questions matter!

Who does not love their nation?  I love ‘my’ India. We hear this in films, music and in so many ways. From class four, as the school leader I led the pledge-making ‘India is my country; all Indians are my brothers and sisters’. And of course, even now when I hear  the national anthem, there is ‘deep feeling’ inside as that is one of the music and songs I grew  up with – and in many ways national anthem  make one feel at ‘home’. Whenever an Indian see the tri-colour flag, we ‘feel’ good. Imagine a cricket stadium full of tricolored Indian flag- it may evoke such a great feeling of ‘we the people of India’. But that may the case with citizens of other nations as well. However, when I begin to ask questions to myself about many of our pet-notions, one realise there are not one simple answers and the answers themselves may be ‘coloured’ by our on ‘subjectivity’ , ‘locations’ and ‘identities’. To what extent we are able to ask detached questions devoid of ourselves? Many simply will not dare to ask simple but uncomfortable questions to themselves? Nation- first is what often we hear in many discussions and advertisements. Anyone who questions symbols or icons of ‘such collective’ identity can often be charged with ‘sedition’. 'Why bother'- may be the soliloquy of many millions.

How do we begin to understand and analyse concepts like nation, nationalism and patriotism? Is it about people or about power-management structures? To what extent these are abstract notions of grammar of power and to what extent these notions are linked to connect with everyday lives of real people? Are  the nations merely ‘imagined communities’ with identities and loyalties constructed on a legal personality? What is the history of these ideas and words? How they came to occupy our mind-spaces in the 19^th and 20^th centuries? Questions are important as questions make us to think, reflect and understand ourselves, ideas, and help us to discover and locate the world within, beyond- and the world constructed of words, ideas and images.

What is a nation? Whose nation? Oxford dictionary says nation is a community of people of mainly common descent, history, language etc, forming a state or inhabiting a territory. Is it?

There are three books that deal with some of these questions; Eric Hobsbawm’s Nations and Nationalism since 1780: Programme, Myth, Reality; Benedict Anderson’s Imagined Communities and Ernest Gellner’sNations and Nationalism. 

And often our media mediation and popular political discussions do not examine how some of the concepts and ideas were internalized over a period of time and the myths of ‘nation’ and ‘nationalism’. It would be also instructive to read a critical analysis of the notions of ‘nationalism’ by Rabindra Nath Tagore and interestingly the national anthems of two countries (India and Bangladesh) came from the pen of the very same Tagore. His creative legacy is claimed by two nations!

Eric Hobswam, one of the eminent historians of the last two centuries, points out how the modern notion ‘nation’ was formed during the 18nth and 19^th centuries. Before 18nth century, kingdoms, multi-cultural empires, various city-states prevailed and such power-formation and structures were not the same as the modern notion of the ‘nation-state’. In many ways, the French revolution and the American declaration of independence heralded the new era of the ideas of nation, nationalism and nation-state. French Declaration of Rights in 1795 gives a clear sense about the modern notion of ‘sovereignty’ principle: “Each people is independent and sovereign, whatever the number of individuals who compose it and the extent of territory it occupies. This sovereignty is inalienable”.

However, most of the nation-states begin the process of rationalisation by drawing up on an ancient and commonly shared heritage or ‘natural’ continuity of a geography, civilization, culture etc. History gets constructed around the locations of power-structures to rationalise the dominant power-management system in a given country at a given time.

The notions of the 'nation-state' as a military-industrial-political enterprise with its own power acquisition and management agenda often thrive on constructed images, symbols, perceptions, affiliations of interests and identity, promising freedom and evoking fear. Such power-acquisition and management systems construct multiple notions of 'other' to build' a cohesive 'national' identities. So the 'construct' of a nation state is often based on building negative identification process and also affirmative identity building process. Nation-state eventually take the monopoly of deciding and influencing not only the power, laws, regulation and policies but also our 'political' loyalties, our social locations and eventually our legal personalities through a machinery of 'law and order' and internal and external security. Every government exists based on a sort of social contract with promise of security, services and collective identity. However, in the process of building and managing power-structure of a nation-state, there is also a process of dehumanization Hence' patriotism as an idea  depends on a constructed notion of ‘loyalty’, 'love' and affection to a collective identity, though paradoxically it is a dehumanizing process- as it denies the agency, creativity, and love of human beings beyond the dominant power-structures of the day.

Love your neighbour!

Within South Asia, the 'India' and 'Pakistan' constructs are often negotiated and filtered through dominant military, media and market structures of two respective 'nation-state' and the loyalty/patriotism to one country is often constructed upon the 'hate' to the 'other' country. And this is often a 'constructed' lie to serve the interests of the military-market- political elites of both countries. This has nothing whatsoever to do with real people with flesh, blood, mind and sense of agency of their own. I have visited the society and landscape called Pakistan several times and the people there are very much like the real people in India. And I had the privilege to experience and feel the love and affection of so many friends from Pakistan. In fact, visiting the real people in Pakistan will be an eye opener to anyone who is fed on the 'constructed' image of the hated other.

Even when many of us visit a country or society or interact with people, our own sense of ‘collective memory’ and constructed ‘subjectivity’ filter and manage our perceptions of a society or people. Our own locations of multiple identities (as perceived and as given) and our constructed ‘self’ of politics and ‘nationality’ in so many ways coloure our notions and ideas. 

We often see what we see, depending on where do we stand. Where do we stand depends on the process of cultural and knowledge socialization over a period. During an official visit to Pakistan, soon after the horrible terror attack in Mumbai, I wrote down the following in my diary. Though the following notes were written in 2008, it still seems to be relevant as there is a new round of ‘constructed’ or real tension on the border between India and Pakistan.

I just got back from Pakistan. In fact, visiting our neighbor is something I always cherish. After each visit I come back with a sense of nostalgia- still feeling the flavour of excellent food at Food Street in Lahore or having a pani-puri at the Karachi beach. Those wide streets and bungalows in Islamabad or the brick-kiln workers at Toba-tak Sing. Pakistan never looked like an alien country to me. People there make you feel at home.

1) It is almost like a visiting the house of a cousin or a close relative in a distant land. Or it could be visiting your neighbour once in a year. Though I travel to so many places, visiting Pakistan is different. It is a peculiar feeling. People are so happy to welcome the “mehman’ from India- always animated discussions about democracy, militarization, communalism and the problems of India and Pakistan. And of course, everyone wants to call you for lunch or dinner. There is a genuine affection in their hug. People do not send their driver to receive you. They would find time to receive you at the airport and see off you.

2) At the airport, the moment they see the blue Indian passport, one could see the new alertness- checking every page and visas in the passport. So the only place, one feels like the “other” and alien is the immigration (I am sure that Pakistani citizen may feel the same in India as well). This time it was easier, as there was a protocol officer to receive and help me to get through a rather difficult immigration procedure. But once you get out, the situation is different. Driver talks about the latest Bollywood film or cricket or about “our mulk”. Obviously, this time the topic was Mumbai terror attack. Whomever I met (from all walks of life) conveyed a deep sense of sorrow, anguish and a sense of frustration. The only one preoccupation in the media and social talk last week was “Mumbai and the aftermath”

3) But once you get in to TV and media, it is a different story. There is a whole range of discussion- about India’s “aggressive stand”, how India “won’ in the UN, and whole range of discussion ranging from “jingoism” to grudge, “don’t trust them” to “why’ they” keep blaming us. I noticed that while academics, poets and activists are more balanced-stressing the responsibility of the government of Pakistan to address the “terror” in the backyard, some of the former generals, ambassadors, bureaucrats and the usual media commentators- seemed like various versions of Arnab Gosami and the jingoist types in India. In spite of all the “anti” India sentiments by those in the shadows of the power-cartel, there are so many sensible voices among the media commentators, intellectuals and activists.

3) So in one channel you find all the “sound and fury’ about India- and the in the next channel one can watch an item number from the Bollywood. During the ad-break, Amir Khan fills the screen- announcing “Titan watch is now in Pakistan”! If you are bored with all the news and talk shows- then one can watch the whole range of bollywood films or the latest Ekta kapoor serial. So it is a strange feeling. India is all over the TV and the news channels and talk show give a different story of the “other” India.

4) I always wondered about this neighbour-syndrome- very interesting sense of social and psychological obsession with India- at various levels. It is a peculiar kind of preoccupation with the neighbour- a mix of love, grudging admiration, simple grudges, a bit of irritation, a sense of cynicism and sometime bordering hate( of mixed with “love”).At one level, people do admire- democracy and freedom, space etc. At another it is a deep rooted cultivated sense of comparison (after all ‘they’ are not that great as they look!)- a grudging feeling ( hum kisi se kum nahi! or who cares about the ‘big” brother!). This strange mix is partly due to the whole range of ‘manufactured” history, school curriculum and the media mediation. The K word- Kashmir- is driven in to the social and political perspective from the school days. So while most of the ordinary people love to travel to India, watch bollywood, or to enjoy Cricket, the Establishment “construct” the “other” India- arrogant, insincere, Hindu, ‘occupied” Kashmir , “marginalized” Muslims etc. These two contradictory images and constructs compete  with each other to find space in the public perception and social psychology. These contradictory trends are so evident at various levels of media, civil society and the ordinary middle class.

5) This constant sense of comparison and competition make the places in many ways a mirror image.

Last night I had dinner at the elite Islamabad Club- which in many ways is a mirror image of the India International Centre (IIC)  in Delhi, off course, with a little more feudal and elite touch. President of the country is the patron ( that is the tradition from 1957). And the entry is strictly regulated!( and like IIC – no phone inside the dining hall etc). The key difference between India and Pakistan in this regard is that India has now an entrenched pan-Indian middle class. Such middle class are actually the defining character of India- in many ways the cohesive force- spread across all cities and towns- so intermingled. In Pakistan, it is still the feudal class that define the socio-political and economic character of power. So , in spite of being elite, India International Centre is middle-class. But Islamabad club is  more  aristocratic . There is an unmistakable Punjabi touch to it. Though in Karachi- the Gymkhana- the only place where the drinks are served- there is a Sindhi touch. But that is the case in various capital cities of India, where the cosmopolitanism has a flavour of the dominant ‘culture’ flavour of the locality.

6) The fact of the matter is that 75% of the land is under the control of 15 percent of the feudal-ruling elite. The rest of the people 85% got 25% of land. But even among them majority do not have any land- most of the people are tenants. The problem is that even the liberal voices are often informed or supported by a deeper feudal character and attitude. Even among the ruling elites, there is another level of identity- based on the language and regions- such kinship and networks are much stronger than that of India. In such a sense of a deeply divided class character, poor and marginalized become easy targets for the fundamentalists and those terror organizations that spend money to recruit and brainwash the poor uneducated men in the heartland of Pakistan. This is actually at the core of the issue- the entrenched inequality and a large number of poor people who do not have any stake in the governance or the resources of the country.

7) Though I was reluctant, I had to give a public lecture on Sustainable Development and Peace and South Asia. The SDPI auditorium was packed and as expected it was followed by an intense discussion on the aftermath of Mumbai, India’s “attitude” etc. But the interesting thing was I could here so many sane and sensible voices. That still makes me optimistic enough to imagine a New South Asia- in the years to come.

8) I also had to appear on a Prime TV talk show( I think the first Indian to be on the show- after Mumbai) – as my journalist friends insisted that it would help to give different perspective. Prof. Nayyer( a well know Physicist and a peace activist) who was on the show was fantastic , spot on and I was amazed to find so many people like Prof. Nayyer- now a fellow at the SDPI- who are honest, forthright and balanced in their analysis. He is a fan of Kerala, friend of KN Pannicker, and he told me that he missed an opportunity to visit Kerala for the International Education Seminar last week- due to clash of dates.

9) During the discussions, I focused on failure of governance and its impact on security of people in Pakistan ,India and elsewhere in South Asia. The need for the citizens of Pakistan to ask hard questions to the government and leaders- instead of falling in the trap “externalizing the problem” or “blaming the “other”. A sense of “perpetual self-denials’ do not help anyone. And this is also true for the citizens of India- we need to ask why there was security lapse and ask accountability from those who are supposed to serve us- living on our tax-money. As so long as citizens of Pakistan are mislead by the powerful establishment and power-cartel by “externalizing” the problem- denying the demons growing right in the midst of the society, the same forces will eat up the society, institutions and even the state like termites. So it is time to look at the future and act now.

10) It is important to make a difference between people and governments. Governments are often controlled by power-cartels- of bureaucrats, various institutional interests- and they construct public perceptions using a whole range of methods- from curriculum, to media, to academic discourse. But ordinary people- a vast majority- of them want to live a happy life, want job, want peace and want a sense of security. So there is hardly any difference between the people of Pakistan and India.

They are like twins who got separated at birth. They look the same, speak the more or less the same language, exhibit similar social attitude- share a historical and civilizational space. If  at all anyone can transform the situation, it is those hundreds of millions of ordinary people who can transform the entrenched and constructed “mistrust” and “animosity” between “India” and “Pakistan”. The question is whose India and whose Pakistan? That of the elite power-cartel or that of more than a billion ordinary people?.

I am more optimistic  about “aam admi” in both countries. The problem is the self-serving and corrupt political class- and a whole range of parasites of the power-cartel, particularly the entrenched class of status-quoits and self-preserving bureaucrats ( and in Pakistan’s case the all powerful military) Ultimately, the only force that can transform the relationship between India and Pakistan are millions of people who would like a better future in South Asia- who would like to see more children in schools, and less money spent on bombs and arms- supplied by the rich countries. They would like to travel and discover the shared sense of heritage. They can eventually make change happen.

As I was returning, I told my friends how it is not easy to live up to the ideal “Love your neighbour as thyself”. But it is indeed worth an ideal that can transform boarders in to bridges, and battles in to bonding! It is a dream that is still worth dreaming!

Whose Gandhi?

John Samuel

Gandhi now has a price tag.
More in demand and less in supply.
Gandhi, killed...again..and again;
Dead Gandhi,
Mummified and modified ,
An experiment with untruths
A lie in the labyrinths of power.

A brand ambassador for toilets
A solace for even extinguished Marxists
Khadi uniform for the congress Wallahs
Currency for the Rich
Cocktail for the powerful
A toast for all parties
A photo for the poor.
A brand for the broom
A hat for the aam- aadmi.
A ritual on 2nd October

The spectacle of a samadhi for the visiting VVIPs.
Assassinated Gandhi ,acquired wholesale by the assassins
Reverent Gandhi , for the octogenarians Gandhians,
Resting in peace at Gandhi bhavans everywhere

A suffix for the high command
A prefix for the universities.
A text book for the kids
A statue for the crows.
A name for a road
A smile on the flex hoardings.
Gandhi bashing, a fashionable enterprise.
A quote for every speech by every Indian.
Gandhi, available in all colours and shapes
From Maddison square to mahatma markets

Gandhi , manufactured, manipulated
And modified.
Gandhi in the stock exchange
Gandhi , bought or sold.
Gandhi, imagined and invented
Gandhi , hated
Gandhi, loved

Poor Gandhi.
Rich Gandhi.
Ritualised Gandhi.
Rubberised Gandhi.
Market Gandhi .
Myth Gandhi
And of course,
Mahatma Gandhi!!!

Can India Make a Difference in the world Trade Negotiations?

                                                                                             John Samuel

The stand of the Government of India  on the Trade Facilitation Agreement, thrashed out  during  the 9^th ministerial conference in Bali in December ( 5- 7),2013 seems to have created a  further  negotiating opportunity  for developing countries and least developed countries.  However, the Director General of WTO, Mr. Roberto Azevedo and many  countries expressed strong reservation against India’s refusal to sign the Bali Trade Facilitation Agreement before the stipulated dead line on 31^st July, 2014. The so-called Bali Package, which includes the  Trade Facilitation agreement,  emerged  during  the marathon multilateral negotiations was supposed to make the WTO more effective and credible ; and  all members of WTO were expected to finalize and sign the Trade Facilitation Agreement before 31 July 2014.  The unwillingness of India to sign the Trade Facilitation Agreement has created a sense that World Trade Organisation is once again in crisis. However, the government of India wanted more negotiating space with regard to food subsidies and stock-piling,  before fully signing on the new Trade Facilitation Agreement. While the United States America, EU and Australia criticized India and many members of WTO even proposed to go forward with the Bali Trade Facilitation  Agreement, India’s stand received support from Bolivia, Cuba and Venezuela . New Zealand indicated that WTO agreement can’t go forward without India on board. On the one hand the stand of the new government is in continuation of the India’s stated position on domestic agricultural support, including public procurement and food subsidy and on the other hand the tough stand taken by India that Trade Facilitation Agreement can only be signed along with the parallel pact on allowing India’s position on food subsidy and stock-piling ( public procurement of food grains above market price) provide a new window of opportunity for the government to further negotiate within the WTO. Hence, the stand of the government of India is both strategic and reasonable and can potentially give a window of opportunity for the least developed countries and many developing countries to further negotiate to protect the interests of millions of farmers and poor people in their respective countries. However, one has to wait and watch to what extent the Government of India would be able to stick to its bargaining ground within the context of the Trade Facilitation Agreement. Many of the skeptics consider the stand of the present government is to create a smoke screen to buy some more time so as to privatize the procurement system. While  many of the activists are skeptical about the genuine intention of the of the government of India in the WTO negotiation, the fact of the matter is that the present position of the government is in consonance with the earlier policy-framework and certainly provides one more opportunity to negotiate. When it comes to the international trade negotiations, one has to consider the political economy of international political relations rather than merely taking a stand on the basis  domestic political consideration. One does not have to agree with what all the government does or say to take a position on India's stand on international trade negotiations, particularly when it comes to food subsidy and procurement.

 It is rather an exaggerated perception that WTO would  collapse just because India's conditional stand that it would sign the TFA along with the parallel pact on provisions( food subsidy and procurement of food grains beyond the prescribed cap of 10%) to ensure food security to its people. The world trade organisation was formed on 1 January 1995 based on the Marrakesh Agreement after the successful completion Uruguay Round (1986-94) of Negotiation (8th round of GATT) of negotiation under the General Agreement on Trade and Tariff. Now WTO has 160 members including countries and other entities such as EU and 24 observer governments. From the very beginning of the proposal for an International Trade Organisation (along with the World Bank and international monetary fund) in the Breton woods conference in the aftermath of the Second World War, there was serious disagreement on the issue of multi-lateral trade agreement. It is due to this difficulty that General Agreement on Trade and Tariff (GATT)   was introduced as an agreed international framework that served as the primary international instrument till the birth of WTO in 1995. From its very first ministerial meeting in Singapore in 1996, WTO faced the challenge of bringing everyone on a level playing field as most of the developed countries wanted to use WTO as a means to open up the markets of the developing world for their good, services and products. The third WTO ministerial conference in Seattle, in 1998, faced the first global protest of citizens and civil society and ended up a failure. And it is because of fear of the protest the next ministerial conference of WTO was held in Doha and the Doha development round of negotiation with a comprehensive agenda commenced in 2001. However, Doha round faced stumbling block and the main stumbling block along with others was the Agreement on Agriculture.  So the point was WTO has always been going through the thick and thin of negotiations ever since its formation almost two decades ago. Every time, when the developing countries (under G 20 or G 33) raised an objection, the rich countries under the leadership of USA and EU will have the same counter strategy saying that WTO would collapse. But WTO did not collapse. Now just because India refused to play the ball, the general outcry in the American- European media is that India ditched WTO and it would face a collapse. This is simply a counter strategy by the Euro-America trade axis to pressurize India to sign on the dotted line, without a hard negotiation.

The major bone of contention within the Doha Development Round of WTO has been the Agreement of Agriculture and the issues of export subsidies on agriculture products by Rich countries and domestic support for agriculture by developing countries.  In countries like India, Agriculture is a means of food and livelihood for more than seventy percent of the population. India can't afford to compromise its stand on the right to food security. For those countries ( USA, EU, Australia etc) where Agriculture is more of an industry to export food and USA and EU has been giving billions of dollars( as per various estimates 60-70 billion dollars annually)   subsidy for big  farming companies and also export subsidies to export food grains at much cheaper price. But in the least developed countries and significant number of developing countries, agriculture is not only a means of livelihood of the majority of people but also ensures the basic right to food. So it is imperative for the least developed countries and countries like India (which still got the largest number of poor people), to protect the interests of farmers as well as ensuring food security for millions. Hence for India, the first and foremost issue is that agriculture is important to feed more than a billion people and the lives and livelihood of large sections of the rural populations (in most of the Indian states) depend on agriculture. The parliament of India passed the food security act in 2013 and this requires procurement of food grains (stock-piling is the technical term) and food subsidy to ensure right to food to all people, particularly poor and marginalized.

India has always (before Bali, during Bali negotiation) opposed this limit for food subsidy and public procurement and demanded a parallel pact, which would allow developing countries to continue subsidizing and stockpiling food. During the tactful truce( negotiated by the initiative of the USA) during the 9th ministerial in Bali, WTO members agreed to not file complaints against India’s food-subsidy program until a permanent solution is worked out by December 2017. However the new NDA government in India has demanded a more immediate solution, preferably by the end of 2014, in exchange for signing the TFA

 When India raised these objection in Bali in December 2013, India was eventually  given a 'four-year' window( by 2017) to settle the issue of Stock-piling ( and food subsidy. .The WTO-imposed deadline to sign the protocol by member countries was July 31 of 2014 , following which it was meant to come into effect from July 2015. However, India's veto has now stalled the finalization of the so-called Bali Package on Trade Facilitation Agreement. India's stand is that this can still be negotiated and finalized during the next ministerial meeting or in September (though India is still insistent on signing a parallel pact along with TFA) .By agreeing to TFA, India has to reform/change its customs laws and also reduce custom duty/tariff on many items (including food grains) and ensure internationally approved electronic clearing facility (to avoid red-tapism and 'corruption etc) in all ports and airports. This also means significant new investment. The new government insisted that the India should be allowed to have the provision for food subsidy and stock -piling (instead of waiting up to 2017) before agreeing to sign on TFA. In a way, this is very much a continuation of the negotiating strategy India adopted ever since the beginning of the Doha Round in 2001.

During the Bali WTO ministerial December 2013 India continued to insist its stand on food subsidy and stock-piling (public procurement of food grains). Most of the developed countries opposed this. In Bali, eventually even Brazil and China did not support India’s position. However, India's stand was supported by South Africa, Argentina, Kenya and Nigeria and many other countries. It is true that government of India agreed to sign the Trade Facilitation Agreement , with the assurance of resolving the issue of food subsidy and stock piling by December 201y. However, once India signs the TFA in July 2014, it is binding on us and FTA will be in operation by July 2015. And then in 2017 we will have less 'bargaining' option after already sign the TFA in July 2014. So if we don’t negotiate the issue of food subsidy and stockpiling now, India may get in to a negotiation trap in 2017 and it will have huge political implications in the context of a country wherein food subsidy, PDS and public procurement are important policy measures to protect the small and medium scale farmers as well as to ensure food security to the poor and marginalized. Hence, my own stand is that parallel pact and TFS should be agreed simultaneously.  While the present negotiating position of government of India is in continuation of its policies and the decision is strategic in nature, the key question is to what extent the government of India can also be able to make a collective bargain to support the cause of the least developed countries and other developing countries where agriculture is a means of livelihood and food for the large majority of farmer, agricultural labours and poor. The question is whether India can stand up to the sheer international pressure exerted by the rich and power countries.  The question also whether India  would be able to play a leadership role at the international level in trade negotiation without compromising the interests of hundreds of millions of marginal and small scale farmers in the least developed and developing countries.

ഇന്ത്യയിലെ രാഷ്ട്രീയ സംക്രമണങ്ങൾ - ജോൺ സാമുവൽ

ജോൺ സാമുവൽ

രൂപത്തിലും ഭാവത്തിലും ആഴത്തിലുള്ളൊരു രാഷ്ട്രീയമായ മാറ്റമാണുഇന്ത്യയിലെ 16-ആം ലോക്സഭ തെരഞ്ഞെടുപ്പ് അടയാളപ്പെടുത്തുന്നത്.അത്തരം ഒരു സംക്രമണത്തിന്റെ അനന്തരഫലങ്ങൾ പ്രവചിക്കാനുള്ള സമയമായിട്ടില്ലെങ്കിലും  ആ മാറ്റത്തെസ്വാധീനിച്ചിരിക്കാനും സ്വാധീനിക്കുവാനും സാധ്യതയുള്ള ഘടകങ്ങളെക്കുറിച്ച് പരിശോധിക്കാൻ ഇപ്പോൾ കഴിയുന്നതാണു.പ്രാഥമികമായി, ഇന്ത്യൻ ജനാധിപത്യ രാഷ്ട്രീയ പ്രക്രിയയെ നിർണ്ണയിച്ചു കൊണ്ടിരുന്നവയിൽ ഏറ്റവും പ്രബലമായ രാഷ്ട്രീയ സോഫ്റ്റ്-വെയറായ ‘കോൺഗ്രസ്സ് സംവിധാനം’ഏറെക്കുറേ ഇല്ലാതായിരിക്കുന്നു. താല്പര്യങ്ങളുടേയും സ്വത്വങ്ങളുടേയും ഇന്ത്യൻ ബഹുസ്വരതയെ കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നതിനായി വിവിധ കോണുകളെ ഉൾക്കൊള്ളുകയും അതിനായി അയവുള്ള ഒത്തുതീർപ്പുകൾ തത്വത്തിലും പ്രയോഗത്തിലും ശീലിക്കുകയും ചെയ്തിരുന്ന ഒരു പഴയ രക്ഷകർതൃ-ആശ്രിത, പാർട്ടി-ഭരണനിർവ്വഹണ സങ്കലനമായിരുന്നു സ്വാതന്ത്ര്യത്തിനു ശേഷമിങ്ങോട്ട് ഇന്ത്യൻ ജനാധിപത്യപ്രക്രിയയിൽ എന്നും ആധിപത്യം പുലർത്തിയിരുന്ന പഴയ‘കോൺഗ്രസ്സ്’എന്ന അധികാരനിർവ്വഹണ ക്രമീകരണം. രണ്ടാമതായി,വ്യവസ്ഥാപിത രാഷ്ട്രീയപ്പാർട്ടി ബലതന്ത്രം ഒരു വലിയ പരിവർത്തനത്തിനു വിധേയമായിക്കൊണ്ടിരിക്കുകയാണു. ഇന്ത്യയിലെ രാഷ്ട്രീയ പാർട്ടികൾ ഘടനാപരമായും രാഷ്ട്രീയമായുമുള്ള പ്രതിസന്ധിഘട്ടങ്ങൾ നേരിടുകയാണു. നാൾക്കുനാൾ രാഷ്ട്രീയപ്പാർട്ടികളുടെ സ്വയംഭരണാധികാരം കോർപ്പറേറ്റ് ‘സംഭാവനക’ളുടെയും പുതിയൊരു വർഗ്ഗം രാഷ്ട്രീയ മാനേജർമാരുടെയും സ്വാധീനത്താൽ വിട്ടുവീഴ്ച്ച ചെയ്യപ്പെടുകയാണു. മൂന്നാമതായി, രാഷ്ട്രീയവും നയപരവുമായ മുൻഗണനകൾ  സാരമായ രീതിയിൽ കോർപ്പറേറ്റ് മൂലധനം നിയന്ത്രിക്കുന്ന സാഹചര്യമാണു വരാനിരിക്കുന്ന വർഷങ്ങളിൽ കാണാനാവുന്നത്. പുതിയതരം സാമൂഹ്യമാധ്യമങ്ങളും പുതിയ തരം സാങ്കേതികതയും രാഷ്ട്രീയം, നയങ്ങൾ, ഭരണനിർവ്വഹണം എന്നിവയെ ഗണ്യമായി സ്വാധീനിക്കാൻ പ്രാപ്തമായിക്കൊണ്ടിരിക്കുന്നു എന്നതാണു നാലാമതായി പരിഗണിക്കേണ്ടത്.

ബിംബങ്ങളുടേയും  പ്രതിരൂപങ്ങളുടേയും മിത്തുകളുടേയും, മാറ്റങ്ങളെ സൂചിപ്പിക്കുന്ന രൂപകങ്ങളുടേയും നിർമ്മാണങ്ങളുടെ ബലതന്ത്രത്തിലൂടെയാണു ഒരു സമൂഹത്തിന്റെയും ഭരണകൂടത്തിന്റെയും മുഖ്യധാരാ രാഷ്ട്രീയത്തിന്റെ രൂപനിർമ്മാണം നടക്കുന്നത്. പരസ്പരം കണ്ണിചേർക്കപ്പെട്ട ഒരു വ്യവസ്ഥിതിയിൽ, മിക്കപ്പോഴും തന്നെ, ഒരു ഭരണക്രമത്തിന്റെ സാമൂഹികവും രാഷ്ട്രീയവുമായ സാധുത നൽകുന്നതിൽ കാല്പനികസങ്കൽപ്പനങ്ങളുടെയും രൂപനവീകരണങ്ങളുടെയും രാഷ്ട്രീയബിംബവൽക്കരണങ്ങളുടെയും അങ്ങനെയുള്ള ഒരു മിശ്രണം വഹിക്കുന്ന പങ്ക് ചെറുതല്ല. അതിനാൽ തന്നെ ഇന്ത്യൻ രാഷ്ട്രീയത്തിന്റെ രൂപമാറ്റത്തിനു കാരണമായേക്കാവുന്ന മുഖ്യകാരണങ്ങൾക്ക് വിവിധങ്ങളായ ആഖ്യാനങ്ങളും ഉപാഖ്യാനങ്ങളും ഉണ്ടാവേണ്ടതുണ്ട്.ലോകത്തിന്റെ പല ഭാഗങ്ങളിലും, യൂറോപ്പിൽ പ്രത്യേകിച്ചും ദൃശ്യമായ രീതിയിൽ യാഥാസ്ഥിതികരാഷ്ട്രീയത്തിന്റെയും പുതിയ തരം തീവ്ര വലത് രാഷ്ട്രീയനയങ്ങളുടെ വിജയങ്ങളുടെ ഫലമായും ഉണ്ടാവുന്ന ഒരു മാറ്റവുമായി ചേർത്തു കാണാൻ കഴിയുന്ന ഒന്നാണു ഇന്ത്യയിൽ ഇപ്പോൾ നടന്ന ഇലക്ഷനുകളുടെ ഫലം.  കഴിഞ്ഞ കുറേ വർഷങ്ങളായി യുകെ,സ്വീഡൻ, ഡെന്മാർക്ക്, നോർവ്വേ  എന്നിവിടങ്ങളിൽ വലതുപക്ഷ യാഥാസ്ഥിതിക രാഷ്ട്രീയങ്ങളുടെ ഉയർച്ച ഗവണ്മെന്റുകളുടെ നിയന്ത്രണം പിടിച്ചെടുത്തിരുന്നു. ഒരു ഭാഗത്ത് സാമ്പത്തികമാന്ദ്യവും ഒരു ഭാഗത്ത് കുടിയേറ്റ - ന്യൂനപക്ഷ വിഭാഗങ്ങളെ കൂടുതലായി പാർശ്വവൽക്കരിക്കുക എന്ന  പുതിയ രാഷ്ട്രീയത്തിന്റെ ഉദയവുമാണു ഇതിനു കാരണം.അത്തരത്തിൽ  സാമ്പത്തിക പ്രതിസന്ധിക്ക് എങ്ങനെ വലിയ രീതിയിലുള്ള സാമൂഹ്യ-രാഷ്ട്രീയ അസന്തുഷ്ടികൾ ഉയർത്തി അതുവഴി  നിലവിലിരിക്കുന്ന ഭരണക്രമങ്ങളോട് ശക്തമായ എതിർപ്പ് സൃഷ്ടിക്കാൻ കഴിയും എന്നത് ഒരിക്കൽ കൂടി അടയാളപ്പെടുത്തുന്നതായി മാറി ഇന്ത്യയിൽ ഇപ്പോൾ നടന്ന തെരഞ്ഞെടുപ്പ് തെരഞ്ഞെടുപ്പിൽ ബിജെപി നേടിയ വിജയം ഇന്ത്യൻ ജനാധിപത്യത്തിന്റെ നെഹ്രൂവിയൻ യോജിപ്പുകളുടെ അന്ത്യത്തെയാണു സൂചിപ്പിക്കുന്നത് എന്ന് പൊതുവിൽ ഒരു അഭിപ്രായമുണ്ട്. എന്നാൽ എന്റെ അഭിപ്രായത്തിൽ അടിയന്തിരാവസ്ഥ സമയത്തും അതിനു ശേഷവും ഉണ്ടായ രാഷ്ട്രീയ മാറ്റങ്ങളുടെ കാലത്ത് തന്നെ അത് അപ്രത്യക്ഷമായി തുടങ്ങിയിരുന്നു.കഴിഞ്ഞ മുപ്പതു വർഷം മാറി മാറി വന്ന എല്ലാ ഗവണ്മെന്റുകളും ശ്രമിച്ചത് ജനാധിപത്യത്തിലും ഭരണക്രമത്തിലും ദേശീയവും അന്തർദേശീയവുമായ നയങ്ങളിലും ഉണ്ടായിരുന്ന നെഹ്രൂവിയൻ പൈതൃകത്തെ അട്ടിമറിക്കുന്നതിനും ഇല്ലായ്മ ചെയ്യുന്നതിനുമാണു.

പരസ്പരം ഏറ്റുമുട്ടുന്ന വിവിധതരം രാഷ്ട്രീയ ആഖ്യാനങ്ങൾ

ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്സിലും സ്ഥൂലാർത്ഥത്തിൽ ഇന്ത്യയുടെ ഒന്നടങ്കമായുള്ള സാമൂഹിക-രാഷ്ട്രീയ ഇടങ്ങളിലും നില നിന്നിരുന്ന അനേകവും വിരുദ്ധങ്ങളുമായ രാഷ്ട്രീയാഭിപ്രായങ്ങളുടെ ബൃഹദ്ദാഖ്യാനം കൂടിയാണു ഇന്ത്യൻ സ്വാതന്ത്ര്യ സമരം. അങ്ങനെ പരസ്പര വൈരുദ്ധ്യങ്ങളുണ്ടായിരുന്ന, മൽസരിച്ചിരുന്ന, യോജിക്കുകയും അനുരഞ്ജിക്കുകയും ചെയ്തിരുന്ന വിവിധതരം രാഷ്ട്രീയാഖ്യാനങ്ങൾക്ക് ഒരു കുടയെന്നവണ്ണം വർത്തിക്കുകയായിരുന്നു ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ് ചെയ്തിരുന്നത്. ഈ രാഷ്ട്രീയ വൈവിധ്യത്തിന്റെ ഉത്ഭവം കണ്ടെത്താനാവുക ബംഗാളിലെ നവോത്ഥാനത്തിലും 19 ആം നൂറ്റാണ്ടിൽ കൊളോണിയൽ ഇന്ത്യയുടെ പല പ്രദേശങ്ങളിലും ഉയർന്നു വന്ന നവീനവിദ്യാഭ്യാസം സിദ്ധിച്ച പുതിയ തലമുറയിലെ ഉന്നതകുല ബ്രാഹ്മണർക്ക് ഇന്ത്യയെക്കുറിച്ച് കൈവന്ന പലതരത്തിലുള്ള കാഴ്ചപ്പാടുകളിൽ നിന്നുമാണു. ആധുനിക ദേശരാഷ്ട്രത്തെക്കുറിച്ച് കൈവന്ന സങ്കൽപ്പങ്ങളും ഒരു വശത്ത്  പ്രബലമായിരുന്ന ‘ദേശീയ’ഉന്നത ജാതി സ്വത്വവുമായിരുന്നു ഈ ബഹുമുഖങ്ങളായ രാഷ്ട്രീയാഖ്യാനങ്ങൾക്ക് കാരണം. ഇവിടെ രണ്ട് തരത്തിലുള്ള രാഷ്ട്രീയാഖ്യാനങ്ങളാണു കാണാനാവുക. ഒന്ന് എല്ലാവർക്കും ഇടമുള്ളതും ഉൾക്കൊള്ളുന്നതുമായ ദേശീയതയുടെ ഒരു കോൺഗ്രസ് രൂപവും ദൃഢമായ സ്വത്വചിന്തകളിൽ അടിസ്ഥാനപ്പെടുത്തിയുള്ള, മുസ്ലീം ലീഗും ഹിന്ദുമഹാസഭയും പ്രതിനിധാനം ചെയ്യുന്ന തരത്തിലുള്ള ഒരു ദേശീയസങ്കൽപ്പവും.

ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്സിന്റെ ചരിത്രത്തിൽ പരസ്പരവിരുദ്ധവും പരസ്പരപൂരകങ്ങളുമായ മൂന്ന് സമാന്തര ആഖ്യാനങ്ങളുണ്ടായിരുന്നു.ആദ്യത്തേത് വ്യവസ്ഥിതിയുമായി എതിരിടാതെ, അതുമായി പൊരുത്തപ്പെട്ടുകൊണ്ട്, എന്നാൽ ഉദാരമായ സംഭാഷണങ്ങളിലൂടെ തങ്ങളുടെ ഇടം വികസിപ്പിക്കുന്നതിനായി സാമൂഹികവും രാഷ്ട്രീയവുമായ ഉന്നതശ്രേണിയിൽ നിലനിന്നിരുന്നവർ ശ്രമിച്ചിരുന്ന ഒരു ധാരയാണു. ദാദാഭായ് നവറോജിയെപ്പോലെ നവ- വരേണ്യവർഗ്ഗ പ്രതിനിധികളായ ചിലരാണു 1885 മുതൽ 1905 വരെയുള്ള കോൺഗ്രസ്സിന്റെ ആദ്യഘട്ടത്തെ പ്രതിനിധാനം ചെയ്തിരുന്നത്.  ഉദാരമായ ഹിന്ദു ദേശീയതയിൽ ഊന്നിയുള്ള, എന്നാൽ ദളിതുകളേയും മറ്റു പിന്നോക്കജാതികളെയും മുസ്ലീമുകളെയും ‘ഉൾക്കൊണ്ടു കൊണ്ടുള്ള’ഒരു രാജ്യസ്നേഹത്തിൽ അധിഷ്ഠിതമായിരുന്നു കോൺഗ്രസ്സിൽ രണ്ടാമതായി വന്ന ധാര. അല്പം കൂടി ഉത്പത്തിഷ്ണുക്കളായ ഒരു പുതു തലമുറ ഉന്നതകുല ബ്രാഹ്മണർ രൂപം കൊടുത്ത ഈ പരിഷ്കരണ ദേശീയവാദം മുന്നോട്ട് വച്ചവരിൽ പ്രമുഖർ ബാലഗംഗാധര തിലകനും മദൻ മോഹൻ മാളവ്യയും മറ്റുമായിരുന്നു. ഉന്നത ജാതി ഹിന്ദു ദേശീയതയെ കുറേക്കൂടി മൃദുവും എല്ലാവരെയും ഉൾക്കൊണ്ടുകൊള്ളുതുമായ ഒന്നാക്കി മാറ്റുവാനാണു ഗാന്ധി ശ്രമിച്ചത്. പുതുതായി രൂപം കൊണ്ട, ഒരു ഉദാര ഹൈന്ദവ പ്രസ്താവം ഉള്ളിലടങ്ങിയിരുന്ന, ജനകീയാടിത്തറയിൽ അധിഷ്ഠിതമായ രാഷ്ട്രീയത്തെയും കൂടി ഉൾച്ചേർത്തുകൊണ്ട് ഇരുപതാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ തുടക്കത്തിൽ തിലകനും മറ്റും മുന്നോട്ട് വച്ചിരുന്ന കോൺഗ്രസ്സിന്റെ ഹൈന്ദവ ദേശീയ ആഖ്യാനത്തെ ഗാന്ധി കൂടുതൽ വിപുലവും കൂടുതൽ ഉൾക്കൊള്ളൽ സ്വഭാവമുള്ള ഒന്നുമാക്കി മാറ്റിത്തീർത്തു.അതേ സമയം സമസ്തഭാരത സ്വഭാവമുള്ള ജനകീയമായ ഒരു സാമാന്യ ഹൈന്ദവപ്രസ്താവം കൂടി അതിനൊപ്പം ചേർക്കുക വഴി ഉപഭൂഖണ്ഡത്തിലെ വിവിധങ്ങളായ സ്വത്വങ്ങളെയും കൂടി അതിലേക്ക് ആനയിക്കുവാൻ ഗാന്ധിക്ക് കഴിഞ്ഞു. മുഖ്യധാരയിലുണ്ടായിരുന്ന ഉദാരമായ ഹൈന്ദവ ദേശീയതയോട്  സമസ്തഭാരത ദേശീയതവഴി നേടിയെടുത്ത, ജാതിക്കും വർഗ്ഗത്തിനും ഉപരിയായ ഒരു ഉപപാഠം കൂടി ചേർക്കുന്നതിൽ വിജയിച്ച ഈ ഗാന്ധിയൻ പരീക്ഷണമാണു 1920കൾ മുതൽ 1950കൾ വരെ ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്സിന്റെ ജൈവതന്മാത്രയെ പല തരത്തിലും സ്വാധീനിച്ചത്. സോഷ്യലിസ്റ്റുകളാലും യൂറോപ്പിലെ സോഷ്യൽ ഡെമോക്രാറ്റിക് പരീക്ഷണങ്ങളാലും സ്വാധീനിക്കപ്പെട്ട,അവകാശങ്ങളിൽ ഊന്നിയുള്ള ഒരു സാർവ്വദേശീയ ജനാധിപത്യ ദർശനമാണു കോൺഗ്രസ്സിന്റെ മൂന്നാമത്തെ ധാര പ്രതിനിധാനം ചെയ്തത്.ഈ  സാർവ്വദേശീയവും അവകാശങ്ങളിൽ ഊന്നിയുള്ളതുമായ സമീപനം മുന്നോട്ട് വച്ചിരുന്നത് കോൺഗ്രസ്സിലെ സോഷ്യലിസ്റ്റ് ഗ്രൂപ്പും ജവഹർലാൽ നെഹ്രു നയിച്ച ഒരു സംഘം നേതാക്കളുമായിരുന്നു. ഗാന്ധിയുടെ ജനകീയമായ ഉദാര ഹൈന്ദവദേശീയതയിൽ അടിസ്ഥാനപ്പെടുത്തിയുള്ള ‘ഉൾക്കൊള്ളലിന്റെയും അനുരഞ്ജനത്തിന്റെയും’രാഷ്ട്രീയം നെഹ്രു പ്രതിനിധീകരിച്ചിരുന്ന സാർവ്വദേശീയമായ സോഷ്യൽ ഡൊമോക്രാറ്റിക് കാഴ്ച്ചപ്പാടിനോട് സംവദിക്കാൻ ശ്രമിച്ചിരുന്നു. പ്രത്യയശാസ്ത്രപരമായും രാഷ്ട്രീയമായും കോൺഗ്രസ്സിന്റെ ജൈവതന്മാത്രയെ മൂന്ന് മുഖ്യധാരകളും (നവറോജി,തിലകൻ, ഗാന്ധിയും നെഹ്രുവും) സ്വാധീനിച്ചിരുന്നുവെങ്കിലും അതിന്റെ സംഘടനാചട്ടക്കൂടുകൾ നിയന്ത്രിച്ചിരുന്നത് ഒരു നവ-ഉന്നതജാതി ഫ്യൂഡൽ താല്പര്യങ്ങളായിരുന്നു.

പ്രമുഖമായ മൂന്ന് രാഷ്ട്രീയാഖ്യാനങ്ങളും അതിന്റെ എല്ലാ സ്വഭാവ സവിശേഷതകളോടും കൂടി ഇന്ത്യൻ കോൺസിറ്റ്വന്റ് അസംബ്ലിയിലും ആദ്യമന്ത്രിസഭാ സ്ഥാപനത്തിലും പ്രകടമായിരുന്നു. പല തരത്തിൽ -ഉദാര ഹൈന്ദവ-ഉൾക്കൊള്ളൽ ദേശീയാഖ്യാനത്തിന്റെ ഗാന്ധിയൻ രൂപത്തെ അടയാളപ്പെടുത്തിക്കൊണ്ട് സർദാർ പട്ടേലും രാജേന്ദ്രപ്രസാദും,ഉദാരമായ നിയമനിർമ്മാണങ്ങളെ പിന്തുണച്ചിരുന്നവരെ പ്രതിനിധീകരിച്ച് സി രാജഗോപാലാചാരി, സാർവ്വദേശീയ ജനാധിപത്യപ്രസ്താവത്തിന്റെ പ്രാതിനിധ്യവുമായി ജവഹർലാൽ നെഹ്രു.യാഥാസ്ഥിതികവും‘ഉൾക്കൊള്ളൽ’സ്വഭാവവും പുലർത്തിയിരുന്ന ഉദാര ഹിന്ദു ദേശീയതയും ആധുനികമായ ജനാധിപത്യാവകാശങ്ങളിൽ ഊന്നിയ ദേശീയ പ്രസ്താവവും തമ്മിലുള്ള സഹജീവിതം സ്വതന്ത്ര ഇന്ത്യയുടെ ദേശീയത നിർമ്മിച്ചു കൊണ്ടിരുന്നപ്പോഴും എല്ലാ തലങ്ങളിലുമുള്ള രാഷ്ട്രീയ പരീക്ഷണങ്ങളെയും സ്വാധീനിച്ചുകൊണ്ട് ഒരു ഉപപാഠമായി ഫ്യൂഡൽ വ്യവസ്ഥ നിലകൊണ്ടിരുന്നു. പാർശ്വവൽകൃതരെയും ഉൾച്ചേർത്തുകൊണ്ട്, അവ്വിധം സൃഷ്ടമായ സ്വത്വങ്ങളും താൽപ്പര്യങ്ങളും തമ്മിലുള്ള സ്ഥിരമായ വിലപേശലുകൾ  അടങ്ങിയ, ഒരു ഫ്യൂഡൽ സംസ്കാരത്താൽ പ്രസ്താവിതമായ ‘രക്ഷകർതൃ - ഉൾക്കൊള്ളൽ’രാഷ്ട്രീയമാണു കഴിഞ്ഞ എഴുപതുകൊല്ലങ്ങളായി അധികാരം  നിയന്ത്രിച്ചിരുന്ന ‘കോൺഗ്രസ്സ് സംവിധാനത്തിന്റെ’അകക്കാമ്പ്. എങ്കിലും ഇതിന്റെ നാലു പ്രമുഖരായ എതിരാളികളും –ഡോ. അംബേദ്കർ, മുഹമ്മദ് അലി ജിന്ന, ഹെഡ്ഗേവർ എന്നിവരും ഒരു പരിധി വരെ സുഭാഷ് ചന്ദ്രബോസും- ഈ രക്ഷകർതൃ -ഉൾക്കൊള്ളൽ രാഷ്ട്രീയത്തെ എതിർത്തത് പൂർണ്ണമായും വ്യത്യസ്തമായ നിലപാടുതറകളിൽ നിന്നായിരുന്നു

ഇന്ത്യൻ രാഷ്ട്രീയത്തിലെ സവിശേഷ മാറ്റങ്ങൾ
ഇന്ത്യൻ രാഷ്ട്രീയപ്രക്രിയയിലെ ആദ്യ സവിശേഷമാറ്റം 1960കളിലാണു.‘ഉൾക്കൊള്ളലിന്റെയും’സാർവ്വദേശീയ ജനാധിപത്യത്തിന്റെയും രാഷ്ട്രീയങ്ങൾ ഒന്നിച്ചു ചേർത്തിരുന്ന ഗാന്ധി-നെഹ്രു പൈതൃകത്തിനു നേരിടേണ്ടി വന്ന പ്രധാനമായ വെല്ലുവിളികൾ  തെളിഞ്ഞു കണ്ട് തുടങ്ങിയത് 1967 മുതലാണു. കോൺഗ്രസ്സ് മേധാവിത്വത്തിനു ഇടതുപക്ഷ,  വലതുപക്ഷ രാഷ്ട്രീയാഖ്യാനങ്ങൾ നടത്തിയ വെല്ലുവിളികൾ1960കളുടെ അവസാനം നേരിടേണ്ടി വന്നു. മുഖ്യധാരാ രാഷ്ട്രീയത്തിന്റെ ഫ്യൂഡൽ ഉൾക്കൊള്ളൽ രാഷ്ട്രീയത്തെ സമത്വത്തിന്റെയും വിമോചനത്തിന്റെയും രാഷ്ട്രീയം കൊണ്ട് എതിരിട്ടുകൊണ്ട് സോഷ്യലിസ്റ്റ്–ഇടതുപക്ഷ രാഷ്ട്രീയം നിശ്ചയദാർഢ്യത്തോടെ ഉയർന്നു വന്നു.ഇടതുപക്ഷാഖ്യാനങ്ങളിൽ തന്നെ ഒരു വിഭാഗം ഭരണഘടനാനുസൃതമായി വ്യവസ്ഥിതിയെ എതിരിടാൻ ശ്രമിച്ചപ്പോൾ മറ്റൊരു വിഭാഗം(മാവോയിസ്റ്റുകൾ/ നക്സലൈറ്റുകൾ) ഹിംസാത്മകമായ സമരങ്ങളിലൂടെ ഭരണകൂടവുമായി പോരാടിക്കൊണ്ട് മുഴുവൻ വ്യവസ്ഥിതിയുടെയും സാധുതയെ വെല്ലുവിളിച്ചു.അതേ സമയം ആർ എസ്സ് എസ്സ് ഇന്ത്യയുടെ രാജ്യഘടനയെയും രാഷ്ട്രീയത്തെയും ഭരണസംവിധാനത്തെയും സ്വാധീനിക്കുന്നതിനു മൂന്ന് തലങ്ങളിലുള്ള ഒരു തന്ത്രം ഉപയോഗിച്ചു തുടങ്ങി. ആദ്യമായി, കുട്ടികളുടെയും യുവാക്കളുടെയും സ്വയംസേവക കേഡറുകൾ സൃഷ്ടിച്ചും  തന്ത്രപരമായി ഭരണസംവിധാനത്തിലേക്ക് നുഴഞ്ഞുകയറിയും ചെറുതും  എന്നാൽ നീണ്ട് നിൽക്കുന്നതുമായ സ്വാധീനം ഇന്ത്യൻ ഭരണസംവിധാനത്തിൽ നിർമ്മിച്ചെടുക്കാൻ ആർ എസ്സ് എസ്സിനു കഴിഞ്ഞു. ഇത് ഫലത്തിൽ ഇന്ത്യൻ മാധ്യമലോകത്തും സിവിൽ സർവ്വീസിലും സൈനികവിഭാഗങ്ങളിലും കാവിവൽക്കരിക്കപ്പെട്ട, കപട-പുരോഗമനവാദികളുടെ ഒരു തലമുറയെ സൃഷ്ടിച്ചു. രണ്ടാമതായി സ്വന്തം അണികളിൽ നിരവധി ആളുകളെ ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്സിനെ അതിനകത്തു നിന്നുകൊണ്ട്  അട്ടിമറിക്കാൻ പ്രേരിപ്പിക്കുകയും ചെയ്തു.ഇതുകാരണമാണു 1960കൾക്ക് ശേഷം വന്ന പല കോൺഗ്രസ് നേതാക്കളുടെയും രാഷ്ട്രീയ-പ്രത്യയശാസ്ത്ര പാരമ്പര്യം പരിശോധിച്ചാൽ അവർ ഉയർന്ന് വന്ന കാലങ്ങളിൽ ഇവർക്കുണ്ടായിരുന്ന ആർ എസ്സ് എസ്സ് ബന്ധങ്ങൾ കാണാൻ കഴിയുന്നത്. നെഹ്രുവിന്റെ സാർവ്വദേശീയ ജനാധിപത്യ കാഴ്ച്ചപ്പാടുകളെ അട്ടിമറിച്ചുകൊണ്ടും വൃത്തം ചുരുക്കിക്കൊണ്ടുള്ള ‘ഉൾക്കൊള്ളൽ’രാഷ്ട്രീയത്തെ വികസിപ്പിച്ചുകൊണ്ടുള്ള മൃദുഹിന്ദുത്വനയങ്ങളും വഴി ഈ സ്വയം സേവകർ കോൺഗ്രസ്സിനുള്ളിൽ നിന്നുകൊണ്ട് അതിനെ വിധ്വംസിച്ചുകൊണ്ടിരുന്നു.   ജനസംഘത്തിന്റെ പേരിൽ ആദ്യവും അതിന്റെ കുറേക്കൂടി ഉൾക്കൊള്ളൽ സ്വഭാവമുള്ള ഭാരതീയ ജനതാ പാർട്ടി എന്ന പേരിൽ പിന്നീടും സ്വന്തം രാഷ്ട്രീയ പാർട്ടി നിർമ്മിക്കുക എന്നതായിരുന്നു ആർ എസ്സ് എസ്സിന്റെ മൂന്നാമത്തെ തന്ത്രം.

ഇന്ത്യൻ ജനാധിപത്യ പ്രക്രിയയിലെ രണ്ടാമത്തെ മൂർത്തമായ മാറ്റങ്ങൾ വരുന്നത് 1977 മുതൽ 1982 വരെയുള്ള അടിയന്തരാവസ്ഥാനന്തര കാലഘട്ടത്തിലാണു. സത്യത്തിൽ 1977-1982 കാലഘട്ടം അന്തർദ്ദേശീയതലത്തിലും അത്തരത്തിലുള്ള രാഷ്ട്രീയമായ മാറ്റത്തിന്റെ സമയമായിരുന്നു. 1977ലാണു ഇറാനിലെ ഭരണക്രമം മാറുന്നതും അതിനോടനുബന്ധിച്ച് വലിയ രാഷ്ട്രീയ മാറ്റങ്ങൾ ഇറാനിൽ മാത്രമല്ല യു എസ് എയിലും ഉണ്ടാകുന്നത്. റൊണാൾഡ് റീഗന്റെയും മാർഗരറ്റ് താച്ചറിടേയും ഉദയങ്ങൾ  അക്രമകരമായ യാഥാസ്ഥിതിക രാഷ്ട്രീയത്തിന്റെയും സജീവമായ നവ ലിബറൽ നയങ്ങളും ചേർന്നുകൊണ്ടുള്ള തീവ്ര വലതുപക്ഷ രാഷ്ട്രിയത്തിന്റെ പുതിയൊരു യുഗത്തെയാണു അടയാളപ്പെടുത്തിയത്. ഇതേ ഘട്ടത്തിലാണു പാകിസ്താൻ ഒരു ഭരണമാറ്റത്തിനും ജനാധിപത്യ രീതിയിൽ തെരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ട പ്രധാനമന്ത്രിയായിരുന്ന സുൾഫിക്കർ അലി ഭൂട്ടോയെ തൂക്കിലേറ്റുന്നതിനും സാക്ഷിയാകുന്നത്.  ശീതയുദ്ധത്തിന്റെ ഒരു പുതിയ യുഗത്തിനും യു എസ്സ് എസ്സാറിന്റെ സോഷ്യലിസ്റ്റ് മേധാവിത്ത്വത്തിനു എതിരായി  സ്വത്വാധിഷ്ഠിതമായ തീവ്ര രാഷ്ട്രീയത്തിനും തുടക്കവുമായിരുന്നു പാക്കിസ്താനിലെ ഈ മാറ്റങ്ങൾ. ഈ കാലത്തുണ്ടായ പെട്രോൾ വില വർദ്ധനവും ഈജിപ്റ്റിലും മറ്റനേകം രാജ്യങ്ങളിലും ഉണ്ടായ ഭരണമാറ്റങ്ങളും നിരവധി രാജ്യങ്ങളുടെ വിദേശ കടം കൂടുന്നതിനും  നവ ലിബറൽ നയങ്ങൾ കരുത്താർജ്ജിക്കുന്നതിനും വഴി വെച്ചു.  ഇന്ത്യൻ സാഹചര്യത്തിൽ ഭരണക്രമത്തിലെ ഏകപാർട്ടി- കോൺഗ്രസ്സ്-മേധാവിത്വം തകരുന്നതിനും ഈ കാലഘട്ടം സാക്ഷിയായി. ഇത് ദളിതുകളുടെയും (ബി എസ് പി) യു പിയിലും ബിഹാറിലും മറ്റു പിന്നോക്കവിഭാഗങ്ങളുടേയും സ്വത്വാധിഷ്ഠിതമായ രാഷ്ട്രീയ പാർട്ടി രൂപീകരണത്തിനും ഹിന്ദുത്വവാദത്തിന്റെ പ്രയോക്താക്കൾ ഇന്ത്യയുടെ രാഷ്ട്രീയവും ഭരണപരവുമായ മുഖ്യധാരയിലേക്ക് വരുന്നതിനും കാരണമായി. മിക്ക പ്രമുഖ പ്രാദേശിക പാർട്ടികളും ഈ കാലത്താണു നിലവിൽ വരുന്നത്

ഇന്ത്യൻ രാഷ്ട്രീയത്തിലെ ടെക്നോക്രാറ്റിക് –ഫെഡറലിസ്റ്റ് തിരിവുകൾ

ദേശീയ –പ്രാദേശിക രാഷ്ട്രീയങ്ങൾ തമ്മിലുള്ള വിടവ് കൂടിക്കൊണ്ടിരുന്ന അടിയന്തരാവസ്ഥാനന്തര രാഷ്ട്രീയ മാറ്റങ്ങളുടെ കാലത്ത് ഇന്ത്യയുടെ നയരൂപീകരണ- ഭരണ നിയന്ത്രണ സംവിധാനത്തിൽ ഒരു പുതിയ തരം ആഖ്യാനം കരുത്താർജ്ജിച്ചു തുടങ്ങി. താഴേത്തട്ടിലുള്ള രാഷ്ട്രീയപ്രവർത്തന പരിചയമോ പ്രത്യശാസ്ത്രാവബോധമോ ഇല്ലാത്ത, നാഗരിക വിദ്യാഭ്യാസം നേടിയ ഉന്നതജാതിയിൽപ്പെട്ട ടെക്നോക്രാറ്റുകളുടെ ഒരു പുതിയ വർഗ്ഗം ഭരണത്തിലും നയരൂപീകരണത്തിലും അനന്തരമായി ഇന്ത്യയുടെ രാഷ്ട്രീയപ്രസ്താവത്തിലും കേന്ദ്രബിന്ദുക്കളായി ഉയർന്ന് വന്നു. സംസ്ഥാനതലരാഷ്ട്രീയം ഗ്രാമീണരും പിന്നോക്കം നിൽക്കുന്നവരുമായ,ഹിന്ദിയും പ്രാദേശികഭാഷകളും മാത്രം സംസാരിക്കുന്ന ഒരു പുതിയ രാഷ്ട്രീയവർഗ്ഗം കയ്യാളി. മാധ്യമരംഗത്തും രാഷ്ട്രീയരംഗത്തും കോർപ്പറേറ്റ് ലോകത്തും ഉണ്ടായ നാഗരിക  ടെക്നോക്രാറ്റ് ഉന്നതകുലജാതർ (മുഖ്യമായും തങ്ങളുടെ രംഗങ്ങളിലെ വൈദഗ്ദ്ധ്യവും ശക്തമല്ലാത്ത രാഷ്ട്രീയ വിശ്വാസ്യതയും രാഷ്ട്രീയാവബോധവും കൊണ്ട് അധികാരശ്രേണിയിൽ തുടർന്നവർ) തമ്മിൽ ചേർന്നു കൊണ്ടുള്ള പുതിയൊരു തരം ചങ്ങാത്തം ഉണ്ടായി വന്നു. ഉന്നതകുലജാതരും ഉയർന്ന വിദ്യാഭ്യാസം സിദ്ധിച്ചവരും ഇംഗ്ലീഷ് സംസാരിക്കുന്നവരുമായ ഈ നാഗരിക  വർഗ്ഗം ഇന്ത്യൻ രാഷ്ട്രീയ പ്രക്രിയയിൽ പുതിയൊരു  രാഷ്ട്രീയഭാഷണം കൊണ്ടുവരാൻ ആരംഭിച്ചു. ദില്ലി അടിസ്ഥാനമായുള്ള നാഗരിക ഉന്നതവർഗ്ഗക്കാർ കോൺഗ്രസ്സും ബിജെപിയും സിപിഎമ്മും ഉൾപ്പടെയുള്ള പാർട്ടികലുടെ രാഷ്ട്രീയവും നയങ്ങളും രൂപീകരിക്കുന്നതിൽ മുഖ്യപങ്ക് വഹിച്ചു തുടങ്ങുകയും ചെയ്തു. 1970കളിൽ ദില്ലി അടിസ്ഥാനമാക്കിയ ഉന്നതർ പിന്മുറികളിൽ കൂടിയും മറ്റുമാണു ഭരണത്തെയും രാഷ്ട്രീയ പ്രക്രിയയെയും നിയന്ത്രിച്ചിരുന്നതെങ്കിൽ 1980കളോടെ രാഷ്ട്രീയപ്പാർട്ടികളിലും കോർപ്പറേറ്റ് മാധ്യമങ്ങളിലും കോർപ്പറേറ്റ് ഭീമന്മാരിലും ഉള്ള നവടെക്നോക്രാറ്റിക് കൂട്ടുകെട്ടുകളുമായി ഇണങ്ങി നിൽക്കാൻ കഴിഞ്ഞതു മൂലം ഈ നവനാഗരിക ഉന്നത വർഗ്ഗം എല്ലാ ദേശീയപാർട്ടികലുടെയും നടുത്തളങ്ങളിൽ ഇടം കണ്ടെത്തുകയും ചെയ്തു തുടങ്ങി. പല വിധത്തിൽ ഇതൊക്കെയാണു ദില്ലി അടിസ്ഥാനമാക്കിയ ഒരു സിവിൽ സർവീസ് ഉദ്യോഗസ്ഥനും തന്റെ വൈദഗ്ദ്ധ്യങ്ങൾ മൂലം ബഹുമാനിക്കപ്പെടുന്നവനുമായിരുന്നുവെങ്കിലും അരാഷ്ട്രീയനായിരുന്ന മന്മോഹൻ സിംഗിനെ ഇന്ത്യൻ പ്രധാനമന്ത്രിപദം വഹിക്കുന്നതിലേക്ക് വരെ ക്രമത്തിൽ ഉയർത്തിയത്.

1985ലെ ഇലക്ഷനിൽ വലിയ ഭൂരിപക്ഷത്തോടെ കോൺഗ്രസ്സ് വിജയിച്ചു കയറി. എന്നാൽ തന്റെ സിഖ് അംഗരക്ഷകരാൽ ഇന്ദിരാഗാന്ധി വധിക്കപ്പെട്ടതിൽ നിന്നുണ്ടായ ഒരു മൃദു ഹിന്ദു ദേശീയതാ തരംഗത്തിന്റെ വിരോധാഭാസമായിരുന്നു ആ വിജയത്തിനു നിദാനം. ഇന്ദിര ഗാന്ധിയുടെ വധത്തിനു ശേഷം ദില്ലിയിലെ സിഖ് വിഭാഗക്കാർക്കു നേരെയുണ്ടായ അതിക്രമങ്ങൾ സൂചിപിച്ചത് കോൺഗ്രസ്സിന്റെ നെഹ്രൂവിയൻ പാരമ്പര്യത്തിൽ നിന്നുള്ള ശക്തമായ പിന്നോട്ടുപോക്കിനെയാണു.കോൺഗ്രസ്സ് രാഷ്ട്രീയത്തിന്റെ നെഹ്രൂവിയൻ പൈതൃകം പിന്നണിയിലേക്ക് മാറിത്തുടങ്ങിയ സാഹചര്യത്തിൽ രണ്ട് തരം പുതിയ സ്വഭാവവിശേഷതകളുള്ള ഒരു പുതിയ രാഷ്ട്രീയം മുന്നോട്ട് വന്നു തുടങ്ങി. 1) സർദാർ പട്ടേൽ പിന്തുണച്ച മാതിരിയുള്ള മൃദു ഹിന്ദു ഉൾക്കൊള്ളൽ രാഷ്ട്രീയപ്രസ്താവം (നരസിംഹ റാവു സർക്കാർ അടയാളപ്പെടുത്തിയത്) 2)ദില്ലി അടിസ്ഥാനമാക്കിയ  നാഗരിക ഉന്നതകുല ടെക്നോക്രാറ്റുകൾ മേധാവിത്വം പുലർത്തിയ രാഷ്ട്രീയപാർട്ടികളും മാധ്യമങ്ങളും കോർപ്പറേറ്റ് ഭീമന്മാരും ചേർന്നുള്ള ഒരു കൂട്ടുകെട്ടിന്റെ രാഷ്ട്രീയം.

നെഹ്രൂവിയൻ പാരമ്പര്യത്തിന്റെ പിൻവാങ്ങൽ

1990കളിലെ നരസിംഹ റാവു –മന്മോഹൻ സിംഗ് ഭരണകാലത്ത് നെഹ്രൂവിയൻ പാരമ്പര്യം ഭരണരംഗത്തു നിന്നും കോൺഗ്രസിന്റെ രാഷ്ട്രീയ പ്രക്രിയകളിൽ നിന്നും മാറ്റി വയ്ക്കപ്പെട്ടു. തുടർന്ന്  കോർപ്പറേറ്റ് താൽപ്പര്യങ്ങളുമായും സ്വത്വതാൽപ്പര്യങ്ങളുമായും ഒത്തുതീർപ്പിലെത്തിക്കൊണ്ടുള്ള ഉൾക്കൊള്ളൽ രാഷ്ട്രീയം കോൺഗ്രസ്സും സ്വീകരിച്ചു. അങ്ങനെ 1980-90 കളിൽ ദില്ലി കേന്ദ്രീകരിച്ചുള്ള ഇംഗ്ലീഷ് വിശാരദരായ ടെക്നോക്രാറ്റിക് രാഷ്ട്രീയ ഭരണപ്രക്രിയയും ഗ്രാമീണാടിത്തറയിൽ നിന്നുകൊണ്ടുള്ള സംസ്ഥാനതലരാഷ്ട്രീയവും ഇന്ത്യൻ രാഷ്ട്രീയരംഗത്തെ രണ്ട് എതിർദിശകളിലേക്ക് വലിക്കാൻ തുടങ്ങി. സംസ്ഥാനതലത്തിൽ നിന്നുള്ള രാഷ്ട്രീയാഖ്യാനം ദേശീയ രാഷ്ട്രീയത്തിൽ നിന്ന് അകലം പ്രാപിക്കാൻ ആരംഭിച്ചു. ഇന്ത്യൻ രാഷ്ട്രീയപ്രക്രിയയുടെ ഈ ഫെഡറലിസ്റ്റ് തിരിവ് ഭാഷ, ജാതി, മത സ്വത്വങ്ങളെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ള ഒരു പുതിയ രാഷ്ട്രീയാഖ്യാനത്തിനു കാരണമാകുന്നതാണു തുടർന്ന് കണാവുന്നത്.

അങ്ങനെ ഗ്രാമീണമായ സ്വത്വങ്ങളാൽ നിയന്ത്രിതമായ പ്രാദേശിക രാഷ്ട്രീയവും ദേശീയരാഷ്ട്രീയവും തമ്മിലുള്ള എതിർപ്പും ചേർച്ചയും 1990 കൾ മുതൽ ഇന്ത്യൻ രാഷ്ട്രീയ പ്രക്രിയയിൽ പ്രമുഖമാകുവാൻ അരംഭിച്ചു. ഈ എതിർപ്പും ചേർച്ചയും തൊണ്ണൂറുകളിലെ രണ്ട് പ്രധാനമന്ത്രിമാരുടെ അവരോഹണങ്ങൾ സാധൂകരിക്കുന്നുണ്ട്.  ദേവഗൗഡ –പുറമേ നിന്നുള്ള ആദ്യത്തെ ‘അന്യനായ’ ( ദില്ലി കേന്ദ്രീകൃതസമൂഹത്തിനു പുറത്തു നിന്നും)രാഷ്ട്രീയക്കാരൻ പ്രധാനമന്ത്രിയാകുന്നതും  ദില്ലി കേന്ദ്രീകൃത ഉന്നതരാഷ്ട്രീയത്തിന്റെ പ്രതിനിധിയായി ഐ കെ ഗുജറാൾ പ്രധാനമന്ത്രിയാകുന്നതും. ഒടുവിൽ മന്മോഹൻസിംഗിന്റെ അവരോഹണം ഭരണക്രമത്തിലും ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസ്സിലും നെഹ്രൂവിയൻ പാരമ്പര്യത്തിന്റെ മരണത്തെ സൂചിപ്പിക്കുന്നതായി മാറി. നെഹ്രൂവിയൻ പാരമ്പര്യത്തിന്റെ മരണം നയങ്ങളിൽ മാത്രമല്ല രൂപത്തിലും ഭാവത്തിലും അത് പ്രകടമായത് തെരഞ്ഞെടുപ്പ് രാഷ്ട്രീയത്തിൽ കൂടിയാണു.

ദില്ലി കേന്ദ്രീകരിച്ചുള്ള ടങ്ക്നോക്രാറ്റ് ഉന്നതകുലജാതരുടെ ഉദയം കാരണമായത് ഇലക്ഷനുകളിലെ കോർപ്പറേറ്റ് ധനസഹായം ശക്തിപ്പെടുത്തുന്ന രീതിൽ പുതിയ തരങ്ങളിലുള്ള ഫണ്ട് സമാഹരണങ്ങൾക്കാണു. ഇന്ത്യയിലെ മിക്കവാറും തന്നെ ഇലക്ഷനുകളും കോർപ്പറേറ്റ് താൽപ്പര്യങ്ങൾ വഴി കളത്തിലിറങ്ങുന്ന കള്ളപ്പണം കൊണ്ടാണു അരങ്ങേറുന്നതെന്നാണു റിപ്പോർട്ടുകൾ സൂചിപ്പിക്കുന്നത്.പാർട്ടി അംഗങ്ങളിൽ നിന്നും സഹയാത്രികരിൽ നിന്നും ശേഖരിച്ച് ധനസമാഹരണം നടത്തുന്നതിൽ നിന്ന് എന്തുകൊണ്ടും എളുപ്പമായിരുന്നു ഭരണക്രമത്തിൽ നേരിട്ട് ഇടപെടാൻ ആഗ്രച്ചിരുന്ന കോർപ്പറേറ്റ് ഭീമന്മാരിൽ നിന്ന് വലിയ സംഭാവനകൾ സ്വീകരിക്കുക എന്നത്.

‘എന്തു വില കൊടുത്തും സാമ്പത്തിക വളർച്ച’എന്ന ചിന്ത പുലർത്തുന്ന ഒരേ ഗ്രൂപ്പിന്റെ ഭാഗമാകയാൽ  ഉന്നതശ്രേണിയിൽ നിന്നുള്ള നവ ടെക്നോക്രാറ്റുകൾക്ക് പുതിയ മാധ്യമ- കോർപ്പറേറ്റ് ഉന്നതന്മാരുമായി ചേർന്ന് പോകുന്നതിനും എളുപ്പമായിരുന്നു. രാഷ്ട്രീയ പാർട്ടി പ്രക്രിയയിലും ഇലക്ഷനിലും വന്ന കോർപ്പറേറ്റ് മുതൽമുടക്കുകൾ പ്രചാരണപരിപാടികളും രാഷ്ട്രീയ തന്ത്രങ്ങളും  പരസ്യ ഏജൻസികൾക്കു കരാർ കൊടുക്കുന്നതിനു കാരണമായി മാറി. താഴെ നിന്നും മുലളിലേക്ക് എന്നതിനു പകരം മുകളിൽ നിന്ന് താഴേക്ക് നീളുന്ന തരം ഒരു രാഷ്ട്രീയ പ്രക്രിയ എല്ലാ രാഷ്ട്രീയ പാർട്ടികളിലും പ്രബലമായി. ഒട്ടുമിക്ക രാഷ്ട്രീയ പാർട്ടികളുടെയും  രാഷ്ട്രീയം കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നത് പാർട്ടി ഉന്നത തല കേന്ദ്രങ്ങളിൽ നിന്ന് അനുവദിക്കുന്ന സാമ്പത്തിക സഹായം വഴിയായിത്തീർന്നു. പ്രചരണ സാമഗ്രികളും  ആശയവിനിമയവും തെരഞ്ഞെടുപ്പ് തന്ത്രങ്ങളുമെല്ലാം തന്നെ താഴേത്തട്ടിൽ ജനങ്ങളുടെ ഇടയിൽ പ്രവർത്തിച്ചുള്ള പരിചയം ഏതുമില്ലാത്ത ഒരു നവ വരേണ്യവർഗ്ഗം തീരുമാനിക്കുന്ന വിധം ഉന്നതങ്ങളിൽ നിന്ന് കെട്ടിയിറക്കുന്നതായി മാറി. ദില്ലി കേന്ദ്രീകൃതമായ ഈ വരേണ്യ വർഗ്ഗ രാഷ്ട്രീയം നയരൂപീകരണങ്ങളും ഭരണപ്രക്രിയകളും തീരുമാനിക്കുന്ന പ്രബലവിഭാഗമായി .  കോർപ്പറേറ്റ് താൽപ്പര്യങ്ങളുടെ ശൃംഖലകളാണു ഇവ നിയന്ത്രിക്കുന്നത് എന്ന നില വന്നതോടെ അതിന്റെ അനന്തരഫലമായി ഭരണസംവിധാനത്തിന്റെ സകല വർണ്ണരാജികളിലും അഴിമതി പടർന്നു.  എങ്ങനെയാണു ദില്ലി കേന്ദ്രീകൃത അധികാര കൂട്ടുകെട്ടുകൾ പാർട്ടി-മാധ്യമ-ഭരണസംവിധാന അതിരുകൾക്കപ്പുറം പടർന്നു കയറുന്നത് എന്ന് നിരാ റാഡിയ ടേപ്പുകൾ കാട്ടിത്തന്നു. മുഖ്യധാരാ രാഷ്ട്രീയത്തിന്റെ ഈ വരേണ്യവർഗ്ഗ ഹൈജാക്കിംഗ് വിശലമായ അർത്ഥത്തിൽ രാഷ്ട്രീയ പാർട്ടികളുടെയും അവയുടെ പ്രവർത്തനങ്ങളുടെയും സാധുത തന്നെ മായ്ച്ച് കളഞ്ഞു തുടങ്ങി.

പ്രവചിക്കപ്പെട്ട ഒരു രാഷ്ട്രീയ അത്യാഹിതം

ഒന്നാം യുപിഎ ഗവണ്മെന്റ്  ഗ്രാമപ്രദേശങ്ങളിലെ ദരിദ്രരുടെയും നാഗരികരായ കോർപ്പറേറ്റ് പണക്കാരുടേയും താല്പര്യങ്ങൾ സംരക്ഷിക്കുന്നതിൽ താരതമ്യേന ഒരു സന്തുലനം കാണിച്ചിരുന്നു.എന്നാൽ രണ്ടാം യുപിഎ സർക്കാർ വിവക്ഷിക്കപ്പെട്ടത് പണക്കാർക്കും കോർപ്പറേറ്റ് ഭീമന്മാർക്കും വേണ്ടിയുള്ള ഗവണമെന്റായാണു. അഴിമതി ആരോപണങ്ങളുടെ ഒരു നീണ്ട നിര അതിന്റെയും അതിന്റെ ടെക്നോക്രാറ്റിക് നേതൃത്വത്തിന്റെയും വിശ്വാസ്യതയും സ്വീകാര്യതയും തകർത്തു കളഞ്ഞു. The Right to Information, Right to Work , NRHMഎന്നിങ്ങനെ ഒന്നാം യുപിഎ എടുത്ത പല നടപടികളും കൂടുതൽ ആളുകളെ ഉൾക്കൊള്ളുന്ന തരത്തിലുള്ള സാമ്പത്തിക വളർച്ചയ്ക്ക് കാരണമായിരുന്നു.താരതമ്യേന മെച്ചപ്പെട്ട സാമൂഹ്യസുരക്ഷാ നിയമങ്ങൾ, വിവരാവകാശ നിയമം, മെച്ചപ്പെട്ട സാമ്പത്തിക വളർച്ച എന്നിവ 2009ലെ തെരഞ്ഞെടുപ്പിൽ  യുപിഎയ്ക്കും കോൺഗ്രസ്സിനും തുണയായി.എന്നിരുന്നാലും ആ തെരഞ്ഞെടുപ്പ് വിജയം ദില്ലി കേന്ദ്രീകൃത ടെക്നോക്രാറ്റ് നയങ്ങൾക്കു  ലഭിച്ച വിജയമാണെന്ന് കോൺഗ്രസ്സ് തെറ്റിദ്ധരിച്ചു. ഈ തെറ്റായ വിശകലനവും അമിതമായ ആത്മവിശ്വാസം  കൂട്ട് ചേർന്നുള്ള രാഷ്ട്രീയ ധാർഷ്ട്യവും  സംസ്ഥാനങ്ങളിൽ നിന്നും താഴേക്കിടയിൽ നിന്നുമുള്ള രാഷ്ട്രീയ നേതാക്കളുടെ സ്വരങ്ങൾ നേർത്തു പോകുന്നതിനും അതു വഴി ഇന്ധനങ്ങൾക്കും അവശ്യ വസ്തുക്കൾക്കും വില കൂട്ടുന്നതിലേക്കും വഴി വച്ചു. എൽ പി ജി വിലയിലുണ്ടായ വർദ്ധന എല്ലായിടത്തുമുള്ള സ്ത്രീകളിൽ നിന്നും പ്രതിഷേധം ക്ഷണിച്ചു വരുത്തി. അണ്ണാ ഹസ്സാരെയുടെ(ഗ്രാമീണ ആദർശവും ഗാന്ധിയൻ പാരമ്പര്യവും  എന്നതിലേക്ക് മൃദുഹിന്ദുത്വ ആശയങ്ങൾ കലർത്തിക്കൊണ്ടു കടന്നു വന്ന) അഴിമതി വിരുദ്ധ പ്രചരണങ്ങളോട് ദില്ലി രാഷ്ട്രീയമേലാളർ സ്വീകരിച്ച ധാർഷ്ട്യവും തുടർന്നു ഹസ്സാരെയെ ജയിലിൽ അടച്ചതും ഗ്രാമീണ ഇന്ത്യക്കാരിലും അഴിമതിക്കഥകൾ കേട്ട് ഇതിനകം മടുത്തു കഴിഞ്ഞിരുന്ന മധ്യവർഗ്ഗത്തിലും ഗവണ്മെന്റിനോടുള്ള വിരോധം ഉയർത്തി. പലതരത്തിലും നാഗരിക ടെക്നോക്രാറ്റിക് വരേണ്യതയുടെ പ്രതിനിധിയായ അരവിന്ദ് കെജ്രിവാൾ രാഷ്ട്രീയ-സാമ്പത്തിക-മാധ്യമ വരേണ്യതയുടെ അഴിമതിക്കൂട്ടുകെട്ടിനെതിരെ നിലപാടെടുക്കുവാൻ ശ്രമിച്ചു. ദില്ലി കേന്ദ്രീകരിച്ചുള്ള വ്യവസ്ഥാപിത അഴിമതിക്കൂട്ടുകെട്ടിനെ എതിർക്കുവാനുള്ള ഒരു ഗ്രാമീണ- നാഗരിക കൂട്ടുകെട്ടിനായുള്ള ശ്രമമായിരുന്നു അണ്ണാ- കെജ്രിവാൾ കൂട്ടുകെട്ട്.ദില്ലിയിലും (മറ്റിടങ്ങളിലും) നടന്ന കൂട്ടബലാൽസംഘത്തിനെതിരായി ഉയർന്നു വന്ന  വൻ ജനകീയ പ്രതിഷേധത്തോട് അനുഭാവപൂർവ്വം പ്രതികരിക്കാൻ  വൈകിയതും രാജ്യവ്യാപകമായി ധാരാളം ജനങ്ങളെ അകറ്റി

ആത്യന്തികമായി, രണ്ടു തരം എൽ പി ജികൾ രണ്ടാം യു പിഎ ഗവണ്മെന്റിന്റെ പതനം ഉറപ്പിച്ചു. ആദ്യത്തേത് ഉദാരവൽക്കരണത്തിലൂടെയും സ്വകാര്യവൽക്കരണത്തിലൂടെയും ആഗോളവൽക്കരണത്തിലൂടെയും മുൻപില്ലാത്ത വിധം സാമ്പത്തിക സാമൂഹിക അസമത്വങ്ങൾ സൃഷ്ടിക്കുന്നതിലേക്ക് നയിച്ച കടിഞ്ഞാണില്ലാത്ത പ്രവർത്തനങ്ങളായിരുന്നു. രാജ്യത്തുടനീളം എല്ലാ വിഭാഗം ജനങ്ങളെയും സാമ്പത്തിക അരക്ഷിതത്വത്തിലേക്ക് തള്ളി വിടുന്നതായി ഇത്. രണ്ടാമത്തേത് എൽ പി ജി  വിലയിലുണ്ടായ വർദ്ധനവായിരുന്നു. വൻ പ്രചാരണം കൊടുത്ത സാങ്കേതിക പരിഹാരമായ ആധാർ കാർഡുകൾ വഴി  സബ്സിഡി സിലിണ്ടറുകൾക്കു പകരം പണം അക്കൗണ്ടിലേക്ക്  കൈമാറുക എന്ന തീരുമാനം ഭക്ഷ്യവസ്തുക്കളുടെ വില കുത്തനെ കൂടുന്നതുമൂലം ഉണ്ടായി വന്ന രോഷാഗ്നിയിലേക്ക്  എണ്ണ പകർന്നു. സാമ്പത്തിക പ്രതിസന്ധി മൂലമുണ്ടായ ചെറുകിട വ്യവസായങ്ങളുടെയും കച്ചവടങ്ങളുടെയും തകർച്ച ജനങ്ങളുടെ വരുമാനം കുറയുന്നതിനും അങ്ങനെ കുടുംബ ബഡ്ജറ്റുകളെ സാരമായി ബാധിക്കുകയും ചെയ്തു.  എല്ലാ നയങ്ങളും തീരുമാനങ്ങളും രണ്ടാം യുപിഎയുടേയും താഴേത്തട്ടിൽ തന്നെ കോൺഗ്രസ്സിന്റെയും രാഷ്ട്രീയവും ധാർമ്മികവുമായ വിശ്വാസ്യതയുടെ അടിവേരിളക്കി.കഴിയുന്നത്ര വേഗം നയപരിഷ്കാരങ്ങൾ നടത്തിക്കൊണ്ടിരിക്കുന്ന നേരത്ത് ജനങ്ങളിലും, താഴേത്തട്ടിൽ സ്വന്തം പാർട്ടിക്കുള്ളിൽ പോലും ഉണ്ടായി വന്നുകൊണ്ടിരുന്ന രോഷം കാണാൻ ഗവണ്മെന്റിനു കഴിഞ്ഞില്ല.നയരൂപീകരണങ്ങളിലെ രാഷ്ട്രീയഭാവനയുടെ അഭാവം കൊണ്ടും ദില്ലി-ടെക്നോക്രാറ്റ് ഉന്നതരുടെ മേൽക്കോയ്മ്മയും കാരണം   കോൺഗ്രസ്സിനു താഴേത്തട്ടിലുള്ള പ്രവർത്തകരെ ഉണർത്താൻ കഴിയാതെ പോകുകയും അങ്ങനെ ആ പ്രസ്ഥാനം അടിസ്ഥാനതലങ്ങളിൽ നിശ്ചലമാകുകയും നിദ്രയിലാഴുകയും ചെയ്തു. എല്ലാ സംസ്ഥാനങ്ങളിലെയും കീഴ് ഘടകങ്ങളിലെ പ്രവർത്തകർ  ഭക്ഷ്യവസ്തുക്കളുടെയും ഇന്ധനങ്ങളുടെയും വർദ്ധിച്ചു വരുന്ന വിലയെ ന്യായീകരിക്കാനാകാതെ പൊറുതി മുട്ടി.ദില്ലിയിലെ ടെക്നോക്രാറ്റ് നേതൃത്വവും അടിസ്ഥാനഘടകങ്ങളിലെ കോൺഗ്രസ്സ് പ്രവർത്തകരും തമ്മിൽ  അനുദിനം വർദ്ധിച്ചു വന്ന വിടവ് പാർട്ടി ശൃംഖലയെയും സംവിധാനത്തെയും തളർത്തി. നയങ്ങളിലെ വലിയ തോതിലുള്ള മാറ്റത്തിന്റെ കൂട്ടുത്തരവാദിത്തം ഏറ്റെടുക്കാൻ അത് മുന്നോട്ട് വച്ച ടെക്നോക്രാറ്റ് സംഘം തയ്യാറാവുന്നുണ്ടായിരുന്നില്ല.  യു ഐ ഡി പോലെയുള്ള ഏറ്റവും ചിലവേറിയ ഒരു സാങ്കേതിക പ്രൊജകറ്റ് തയ്യാറാക്കുന്നതിനു രാജ്യത്തെത്തന്നെ ഏറ്റവും വലിയ ഒരു പണക്കാരനെ ചുമതലപ്പെടുത്തിയത് രണ്ടാം യു പി എ പണക്കാരുടെയും ഉന്നതരുടെയും താല്പര്യങ്ങൾ സംരക്ഷിക്കുന്ന ഒരു സംവിധാനമാണെന്ന  തെറ്റായ സന്ദേശം നൽകി. മുകളിൽ നിന്നും താഴേയ്ക്ക് കെട്ടിയിറക്കുന്ന വിധമുള്ള ഒരു രാഷ്ട്രീയ പ്രക്രിയയ്ക്ക് പ്രാമുഖ്യം സിദ്ധിച്ചതോടെ സംസ്ഥാനഘടകങ്ങൾക്കോ കീഴ് ഘടകങ്ങൾക്കോ കൂട്ടുത്തരവാദിത്തമില്ലാതെ ആശയപ്രചരണവും തെരഞ്ഞെടുപ്പ് തന്ത്രങ്ങളുമെല്ലാം പരസ്യ ഏജൻസികളിലേക്ക് കരാർ കൊടുക്കുന്ന നില വന്നു. ഫലത്തിൽ ആശയപ്രചാരണം മാത്രമല്ല രാഷ്ട്രീയം കൂടി അടിസ്ഥാന രാഷ്ട്രീയബലതന്ത്രങ്ങളിൽ ഇടപെട്ട് പരിചയം ഏതുമില്ലാത്ത‘വിദഗ്ദ്ധർക്ക്’കരാർ ചെയ്തു. അടിസ്ഥാനശൃംഖലകളും മുകളിൽ നിന്ന് താഴേക്ക് മാത്രം നോക്കുന്ന, കേന്ദ്രീകൃതമായ തെരഞ്ഞെടുപ്പ് ഫണ്ടിംഗും ഫൈനാൻസിംഗും പിന്തുടർന്ന ടെക്നോക്രാറ്റ് ഇലക്ഷൻ പ്രചരണരീതികളും തമ്മിലുള്ള വിടവ് സാദാ കോൺഗ്രസ്സ് പ്രവർത്തകരിൽ പാർട്ടിക്കു വേണ്ടി പ്രചരണം നടത്തുന്നതിനുള്ള ആവേശം വിതയ്ക്കുന്നതിൽ വീഴ്ച്ചയുണ്ടാകാൻ കാരണമായി. അതിന്റെ ഫലമായി കോൺഗ്രസ്സ് പാർട്ടിക്ക് അതിന്റെ പാരമ്പര്യ വോട്ടുകൾ നഷ്ടമാകുകയായിരുന്നു. യുവാക്കളെ പാർട്ടിയിലേക്ക് ആകർഷിക്കാൻ കഴിയാതെ കോൺഗ്രസ്സിന്റെ പോഷകസംവിധാനങ്ങൾ നിശ്ചലമായി. യുവനേതാക്കളിൽ മിക്കവരുടെയും സ്ഥാനലബ്ദ്ധി മക്കൾ രാഷ്ട്രീയമാണെന്നു വന്നതോടെ കഴിവുള്ള യുവാക്കൾക്ക് പാർട്ടിയിൽ ചേരാനുളള താൽപ്പര്യം നഷ്ടമാകുകയായിരുന്നു. അധികം പേരും സിവിൽ സൊസൈറ്റി പ്രസ്ഥാനങ്ങളിലോ കോർപറേറ്റ് നേതൃത്തിലേക്കോ മാത്രം പോകുവാൻ താല്പര്യപ്പെട്ടു. ടെക്നോക്രാറ്റ് മാനേജർമാരുടെയും  ടെലിവിഷൻ വ്യക്തികളുടെയും  വർദ്ധന താഴേത്തട്ടിൽ പാർട്ടി വളർത്തി ഉയർന്നു വന്ന സംസ്ഥാനതല നേതാക്കൾക്ക് തെറ്റായ സന്ദേശം നൽകി.

അങ്ങനെ താഴേത്തട്ടും ദില്ലിയിലുള്ള ടെക്നോക്രാറ്റിക് നയസൃഷ്ടാക്കളും തമ്മിൽ വർദ്ധിച്ചു വന്ന അകലവും   താഴെ നിന്ന് മുകളിലേക്ക് പോകേണ്ടുന്ന പാർട്ടി തീരുമാനങ്ങൾക്ക് പകരം വിപരീതദിശയിൽ പാർട്ടിയിൽ അധികാരം അടിച്ചേൽപ്പിക്കപ്പെടുകയും ചെയ്തുകൊണ്ടിരുന്ന രീതിയും ക്രമേണ മോദിയുടെയും  ബിജെപ്പിയുടെയും കടന്നു വരവിനു അനുകൂലമായ സാഹചര്യം സൃഷ്ടിച്ചു.

മോദി മിത്തിന്റെ ഉദയം

പല തരത്തിൽ, കഴിഞ്ഞ ഇരുപത് വർഷങ്ങളായി  കോൺഗ്രസ്സ് പിന്തുടർന്നു പോന്ന ഒത്തുതീർപ്പു രാഷ്ട്രീയങ്ങളുടെയും  അനുരഞ്ജനങ്ങളുടെയും നിർമ്മിതിയും ഗുണഭോക്താവുമായിരുന്നു  നരേന്ദ്ര മോദി. കോൺഗ്രസ്സിലെ പ്രബല വിഭാഗത്തിന്റെ രാഷ്ട്രീയാഖ്യാനങ്ങളുടെയും അതേ സമയം തന്നെ അതിനെതിരായി കോൺഗ്രസ്സിലുണ്ടായ  ഒരു  രാഷ്ട്രീയാഖ്യാനത്തിന്റെയും സൂചകമാണു നരേന്ദ്ര മോദി എന്ന ബ്രാൻഡ്  തന്നെ. ഒന്നോ രണ്ടോ വർഷങ്ങൾ കൊണ്ട് ഉയർന്നു വന്ന ഒന്നല്ല നരേന്ദ്ര മോദി എന്ന മിത്ത്. ജനങ്ങളുടെ കാഴ്ച്ചപ്പാടുകളെ സ്വാധീനിക്കുന്ന രാഷ്ട്രീയ ഭാവനയും  ടെക്നോക്രാറ്റിക് കാര്യപ്രാപ്തിയും എന്ന രീതിയിൽ  സൃഷ്ടിക്കപ്പെട്ട ഒരു രൂപകത്തിന്റെ ,പത്ത് വർഷങ്ങൾക്ക് മുന്നെ തന്നെ ആരംഭിച്ചു വന്ന ഒരു പ്രക്രിയയായിരുന്നു അത്.

പ്രബലമായ  രാഷ്ട്രീയാഖ്യാനത്തിനു എതിരെ നില്ക്കുന്ന ഒരു രാഷ്ട്രീയ പ്രസ്താവമായിരുന്നു മോദി എന്നതിനു നാലാണു കാരണങ്ങൾ: 1)ദില്ലി ടെക്നോക്രാറ്റിക് പ്രാമാണ്യത്തിനു ബദലായ ഒരു ‘അന്യൻ’ (പുറത്തു നിന്നുള്ളവൻ) എന്ന സൂചകമായുള്ള പ്രതിഷ്ഠിക്കപ്പെടൽ 2) താഴ്ന്ന ജാതിയിൽ നിന്നും ഗ്രാമീണ വർഗ്ഗത്തിൽ നിന്നും ‘ജനങ്ങളുടെ ഭാഷയിൽ’സംസാരിക്കുന്ന ( മോദി എപ്പോഴും സംസാരിച്ചിരുന്നത് ഹിന്ദിയിലും ഗുജറാത്തിയിലുമാണു) ഒരാളെന്നത് ഗ്രാമീണ ഇന്ത്യയിലെ യുവാക്കളിലും ദരിദ്രരിലും ഉണ്ടാക്കിയ സ്വീകാര്യത. 3) ഭരണക്രമത്തിലും നിയോജകമണ്ഡല മേഖലയിലെ പ്രവർത്തനങ്ങളിലും സംസ്ഥാനത്ത് കഴിവ് തെളിയിച്ച ഒരു ‘ഫെഡറൽ’നേതാവ് എന്ന രൂപകം 4)അഴിമതിയിൽ മുങ്ങിയ ദില്ലിക്ക് എതിരായി ‘ഊർജ്ജസ്വലമായ’ (vibrant) ഗുജറാത്ത് എന്ന രീതിയിൽ നിർമ്മിക്കപ്പെട്ട ഒരു ബദൽ സാധ്യത എന്ന നിലയിൽ. അങ്ങനെ, കഴിഞ്ഞ അഞ്ച് വർഷങ്ങളിലൂടെ സ്ഥിരമായ സന്ദേശങ്ങൾ വഴിയും ആശയതന്ത്രങ്ങൾ വഴിയും മോദി എന്ന ബ്രാൻഡ് സ്ഥാപിതമായി.  ‘എതിർ രാഷ്ട്രീയാഖ്യാനം’എന്ന രൂപകം ഒരു വശത്ത് ഗ്രാമീണ ഇന്ത്യയുടേയും ഒരു വശത്ത് ‘കഴിവുറ്റ, മികവുറ്റ’രീതിയിൽ പ്രവർത്തിക്കാൻ കഴിയുന്ന ഒരാളെന്ന നിലയിലും മോദിയെ ഉയർത്തിക്കാട്ടുവാൻ സഹായിച്ചു. ഈ ബദൽ ആഖ്യാനത്തിനോടൊപ്പം തന്നെ മോദിയുടെ പ്രചരണ മാനേജർമാർ കൗശലത്തോടെ കോൺഗ്രസ്സിനുള്ളിലെ പ്രമുഖമായ രാഷ്ട്രീയത്തിന്റെ ചരിത്രത്തെ അട്ടിമറിച്ചു. വളരെ ബുദ്ധിപരമായി സർദാർ വല്ലഭായ് പട്ടേൽ എന്ന രൂപകത്തെ അവർ തെരഞ്ഞെടുത്തു.  അത് സൂചിപ്പിച്ചത് ഒരു വശത്ത് ഉദാര ഉൾക്കൊള്ളൽ ഹിന്ദുത്വ ദേശീയതയെയും മറു വശത്ത് ഗ്രാമീണകർഷകർക്കൊപ്പം നിൽക്കുന്ന , ദേശീയ അഖണ്ഡതയ്ക്ക് വേണ്ടി നിലകൊള്ളുന്ന ഒരു നേതാവെന്ന ബിംബകൽപ്പനയെയുമാണു. കരുത്തിനെയും നിശ്ചയദാർഢ്യത്തെയും ഉല്പത്തിഷ്ണുതയെയും സൂചിപ്പിക്കുന്ന ‘ഉരുക്കുമനുഷ്യനായ’പട്ടേലിന്റെ രൂപം മോദി ബ്രാൻഡിന്റെ തിളക്കത്തിനു ആക്കം കൂട്ടി. ഒപ്പം തന്നെ സർദാർ പട്ടേലിന്റെ പാരമ്പര്യം കോൺഗ്രസ്സിനു അവകാശപ്പെടാൻ കഴിയില്ല എന്ന വ്യാഖ്യാനം കൂടി മുന്നോട്ട് വയ്ക്കപ്പെട്ടു. ആർ എസ്സ് എസ്സ് മുന്നോട്ട് വയ്ക്കുന്ന ‘പുറന്തള്ളലിന്റെ രാഷ്ടീയ’ത്തിൽ അടിസ്ഥാനപ്പെട്ട തീവ്ര ഹൈന്ദവ ദേശീയതയാണു ബിജെപിയുടേത്.  എന്നിരുന്നാലും മോദി ആഖ്യാനത്തിന്റെ പ്രചരണ മാനേജർമാർ  അതിന്റെ ആത്യന്തിക ലക്ഷ്യമായ തീവ്രദേശീയതയെ പിറകിലേക്ക് മാറ്റി വെച്ച് ‘വികസനം’‘ഭരണം’‘സാമ്പത്തിക വളർച്ച’എന്നിവയും  തിലകനും മാളവ്യയും പട്ടേലും പിന്തുണച്ചിരുന്ന ഉദാര ഉൾക്കൊള്ളൽ ഹൈന്ദവ ദേശീയതയുടെ മൃദു ഹിന്ദുത്വ പാരമ്പര്യവും അതിനു  പകരമായി ഉയർത്തിക്കാട്ടി.

കോൺഗ്രസ്സിലെ ഈ പ്രബലമായ രാഷ്ട്രീയാഖ്യാനത്തെ ഉൾക്കൊണ്ടു കൊണ്ടും അതോടൊപ്പം തന്നെ  ദില്ലി ടെക്നോക്രാറ്റിക് പ്രമാണിവർഗ്ഗത്തിനു ബദലായി സ്വയം ഉയർത്തിക്കാട്ടിക്കൊണ്ടുമുള്ള ഈ ദ്വിമുഖതന്ത്രം  മോദി രൂപകത്തിനു അഖിലേന്ത്യാ തലത്തിൽ തന്നെ ഒരു ആകർഷണീയത നൽകാൻ സഹായകമായി. സ്വന്തം നാട്ടിലെ പാർശ്വവൽക്കൃതരും പുറന്തള്ളപ്പെട്ടവരുമായ ഒരു ജനതയുടെ പ്രതിനിധി എന്ന നിലയിൽ നരേന്ദ്രമോദിയെ ബിംബവൽക്കരിച്ചതും ഗ്രാമീണജനവിഭാഗങ്ങളിൽ, പ്രത്യേകിച്ചും താഴ്ന്ന ജാതിയിൽ പെട്ട ജനങ്ങളുടെ ഇടയ്ക്ക് സ്വീകാര്യത നേടുന്നതിനും ഗുണം ചെയ്തു. ഒപ്പം തന്നെ സാമ്പത്തിക വളർച്ച നൽകുവാൻ കഴിയുന്ന ദൃഢചിത്തനായ  ഒരു ഭരണാധികാരി എന്ന ഇമേജ് സൃഷ്ടിക്കുക വഴി  നിരവധി സംസ്ഥാനങ്ങളിലെ മധ്യവർഗ്ഗ ജനതയെയും ആകർഷിക്കുവാൻ കഴിഞ്ഞു.  സോഷ്യൽ മീഡിയകളുടെയും ശൃംഖലകളുടെയും തന്ത്രപരമായ ഉപയോഗം പുതുതലമുറ വോട്ടർമാരുടെ വോട്ടുകളും നേടിക്കൊടുത്തു. ഒരു തരത്തിൽ ഈ തെരഞ്ഞെടുപ്പ് ഒരു പ്രെസിഡൻഷ്യൽ തെരഞ്ഞെടുപ്പ് പോലെയായിരുന്നു. കോർപ്പറേറ്റ് ഭീമന്മാരുടെ വളരെ വലിയ സംഭാവനകളും ആക്രമണസ്വഭാവമുള്ള പ്രചരണവുമൊക്കെയായി അരങ്ങേറിയ അത്തരമൊരു തെരഞ്ഞെടുപ്പിനു പാർലമെന്ററി ജനാധിപത്യത്തിന്റെയും  ഭരണഘടനയുടെയും അടിസ്ഥാനപരമായ വാഗ്ദാനങ്ങളെത്തന്നെ ചോദ്യം ചെയ്യാനാകും.

കോൺഗ്രസ്സിന്റെ ദുർദ്ദശ്ശ

സത്യത്തിൽ  സർദാർ പട്ടേൽ പ്രതിഛായയും ‘വികസനം- സദ്ഭരണം സാമ്പത്തിക-വളർച്ച’എന്ന മുദ്രാവാക്യവും കോൺഗ്രസ്സിലെ പ്രബലമായിരുന്ന ഒരു രാഷ്ട്രീയാഖ്യാനത്തിൽ നിന്നും എടുത്തിട്ടുള്ളതാണു. ‘ആം ആദ്മി കാ ഹാഥ്’ എന്ന മുദ്രാവാക്യവും ഗാന്ധിത്തൊപ്പിയും ആം ആദ്മി പാർട്ടിയാണു കോൺഗ്രസ്സിൽ നിന്നും കടം കൊണ്ടതെങ്കിൽ നരേന്ദ്ര മോദിയും ബിജെപിയും കടം കൊണ്ടത് കോൺഗ്രസ്സിന്റെ പ്രധാനപ്പെട്ട രണ്ട് പ്രസ്താവങ്ങളാണു.  രണ്ട് തരം വെല്ലുവിളികൾ -കെജ്രിവാളിന്റെയും മോദിയുടെയും രൂപത്തിൽ - രണ്ടാം യുപിഎയ്ക്കു നേരെ ഉയർന്നു വന്നത് കോൺഗ്രസ്സിന്റെ തെരഞ്ഞെടുപ്പ് മുദ്രാവാക്യങ്ങളെയും നയസമീപനങ്ങളെയും (സാമ്പത്തിക വളർച്ച –സദ്ഭരണം) ദരിദ്രമാക്കി.ഗാന്ധിയുടെയും നെഹ്രുവിന്റെയും പേരിൽ നടന്ന പരമ്പരാഗതമായ സ്തുതിപാഠത്തിനും ഭഗി വാക്കുകൾക്കുമപ്പുറം കോൺഗ്രസ്സിനുള്ളിലെ ടെക്നോക്രാറ്റ് പ്രമാണിവർഗ്ഗത്തിന്റെ ഉദയം അതിന്റെ ഭരണ-നയ പരിപാടികളിൽ ഉണ്ടായിരുന്ന നെഹ്രൂവിയൻ പാരമ്പര്യത്തെ ആദ്യം പാർശ്വവൽക്കരിക്കുകയും പിന്നീട് കുഴിച്ചു കൂടുകയും ചെയ്തിരുന്നു. ഗാന്ധി-നെഹ്രു-പട്ടേൽ പാരമ്പര്യങ്ങളില്ലാതെ  അതിന്റെ ഗതകാല മിത്തുകളെ പുനർസൃഷ്ടിക്കാൻ അതിന്റെ പ്രചരണമാനേജർമാർക്ക് കഴിയുമായിരുന്നില്ല.  ഇതു മൂലം തടസപ്പെട്ടത് വിശ്വാസ്യത സൃഷ്ടിക്കാനുള്ള ശ്രമങ്ങളും താഴേത്തട്ടിൽ കൈവരുത്താൻ കഴിയുമായിരുന്ന മെച്ചപ്പെട്ട ആശയവിനിമയ സാധ്യതയുമാണു. ഇഴുകിച്ചേർന്ന ഒരു രാഷ്ട്രീയ കാഴ്ച്ചപ്പാടില്ലാത്ത പക്ഷം രണ്ടാം യുപിഎയുടെ ഭാരം ഉപേക്ഷിച്ച്, നവീനവും നൂതനവുമായ ഒരു രാഷ്ട്രീയ തന്ത്രം രൂപപ്പെടുത്താൻ കഴിയുക സാധ്യമായിരുന്നില്ല.

ആർ എസ്സ് എസ്സിന്റെ പുറന്തള്ളൽ രാഷ്ട്രീയത്തെ പിന്നണിയിൽ നിർത്തിക്കൊണ്ട്  ഉദാര ഹൈന്ദവദേശീയതയുടെ ഉൾക്കൊള്ളൽ രാഷ്ട്രീയവും സദ്ഭരണവും എന്ന നയപരിപാടി മുന്നിലേക്ക് വയ്ക്കാനുള്ള ബി ജെപിയുടെ തന്ത്രമാണു കോൺഗ്രസ് നേരിടുന്ന യഥാർത്ഥ വെല്ലുവിളി.പല സൂചനകളും പറയുന്നത് നിലവിലെ പ്രധാനമന്ത്രി നിശ്ചയദാർഢ്യമുള്ള, എന്നാൽ ന്യൂനപക്ഷ-പാർശ്വവൽകൃത ജനതയെ വിശാലമായ തന്റെ രാഷ്ട്രീയ-നയാഖ്യാനങ്ങളിലൂടെ ഉൾക്കൊള്ളുമെന്ന പ്രതിച്ഛായ സൃഷ്ടിക്കുമെന്നും അതേ സമയം തന്നെ രണ്ടാം യുപിഎയുടെ കോർപ്പറേറ്റ് സൗഹൃദ നയങ്ങൾ തുടരുകയും ചെയ്യും എന്നാണു.ആശയവിനിമയതന്ത്രങ്ങളും പരസ്യങ്ങളും കോർപ്പറേറ്റ് പ്രചരണവും വഴി മോദി മിത്ത് ആഴത്തിലായി വേരോടിക്കാൻ സാധിച്ചിട്ടുണ്ട്.  മോദിയുടെ നിശ്ചയദാർഢ്യവും ഉൾക്കൊള്ളൽ രാഷ്ട്രീയവും വാസ്തവത്തിൽ തന്നെ നടപ്പിലായാൽ അത് കോൺഗ്രസ്സിന്റെയും മറ്റു ദേശീയ പാർട്ടികളുടെയും തന്ത്രങ്ങൾക്ക് തിരിച്ചടിയാകും. അതിനാൽ കോൺഗ്രസ്സിനു അതിന്റെ പ്രത്യയശാസ്ത്രപാരമ്പര്യത്തെ വീണ്ടും കണ്ടെത്തുകയും കീഴ് ഘടകങ്ങളെ ശക്തിപ്പെടുത്തുകയും അവിടെ നിന്നും വിശ്വാസ്യതയുള്ള ഒരു നേതൃ നിരയെ ഉയർത്തിക്കൊണ്ട് വരികയും ചെയ്യേണ്ടി വരും.  രാഷ്ട്രീയ-നയ നിർമ്മാണ രംഗത്തുണ്ടായിരുന്ന ടെക്നോക്രാറ്റിക് വരേണ്യവർഗ്ഗം  കോൺഗ്രസ്സിന്റെ രാഷ്ട്രീയ പ്രസ്താവങ്ങളുടെ മുന്നണിയിൽ നിന്നും പിന്നിലേക്ക് മാറണം എന്നും കൂടിയാണു അതിനർത്ഥം.  ഇന്ത്യയുടെ വന്ദ്യ വയോധിക പാർട്ടിയെ പുനർസൃഷ്ടിക്കാനുള്ള ഒരു കൂട്ടായ രാഷ്ട്രീയ ഭാവന ഉണ്ടാകുമോ എന്നതാണു ചോദ്യം.

ഈ തെരഞ്ഞെടുപ്പ്  പല രീതിയിൽ വെളിവാക്കിയ മറ്റൊരു കാര്യം   ഇടതുപക്ഷ പാർട്ടികൾ നേരിടുന്ന പ്രതിസന്ധിയും സംഘടനാപരമായ പരിമിതിയുമാണു. ദില്ലി കേന്ദ്രീകൃത നയ-രാഷ്ട്രീയ മേലാളരും താഴേത്തട്ടിലെ കേഡറുകളും തമ്മിൽ അവബോധത്തിലും വീക്ഷണത്തിലും വർദ്ധിച്ച് വരുന്ന വിടവ് മൂലമുള്ള പ്രശ്നങ്ങൾ കോൺഗ്രസ്സിനെപ്പോലെ തന്നെ ഇടതു പാർട്ടികളും  നേരിട്ടു. തെരഞ്ഞെടുപ്പുകളിലെ താൽക്കാലിക വിജയത്തിനായി ഒത്തുതീർപ്പു രാഷ്ട്രീയം പിൻപറ്റിയത് ഇടതിന്റെ ധാർമ്മികവും രാഷ്ട്രീയവുമായ വിശ്വാസ്യതയ്ക്ക് താഴേത്തട്ടിൽ വലിയ രീതിയിലുള്ള ഇടിച്ചിലുണ്ടാക്കി.

സ്വയം മാറുവാൻ തയ്യാറാകാതിരിക്കുകയും പുതിയ തലമുറയിലെ തൊഴിലാളികളിലും എല്ലാ തലങ്ങളിലുമുള്ള നേതാക്കന്മാരിലും ആവേശം ഉയർത്താൻ ശ്രമിക്കാതിരിക്കുകയും ചെയ്യുന്ന അവസ്ഥയിലേക്ക് പാർട്ടി നേതാക്കന്മാർ മാറുമ്പോഴായിരിക്കും  ഇന്ത്യയിലെ ഇടതുപക്ഷവും സോഷ്യൽ ഡെമോക്രാറ്റിക് പാർട്ടികളും യഥാർത്ഥ വെല്ലുവിളി നേരിടാൻ പോവുക.

തെരഞ്ഞെടുപ്പ് ഫലങ്ങളിൽ അടങ്ങിയിരിക്കുന്ന ഭീമമായ പ്രതീക്ഷകൾക്കൊപ്പം ഉയരുകയും അതോടൊപ്പം തന്നെ ഭരണഘടനയുടെ അന്തസ്സ് ഉൾക്കൊണ്ടുകൊണ്ട് മുന്നോട്ട് പോവുകയും ചെയ്യേണ്ടി വരും എന്നതാണു മോദി-മിത്ത് നേരിടുന്ന യഥാർത്ഥ വെല്ലുവിളി. രണ്ടാമതായുള്ളത് ആജ്ഞാശക്തിയുള്ള ഒരു പ്രാമാണ്യത ഗവണ്മെന്റിലും ബിജെപിയിൽത്തന്നെയും വിശാലമായ ഭരണയന്ത്രത്തിലും സൃഷ്ടിക്കുന്നതിൽ നേരിടുന്ന വെല്ലുവിളികളായിരിക്കും. ഇന്ത്യൻ ജനാധിപത്യം നേരിടുന്ന ഒരു വെല്ലുവിളി ശക്തമായ ഒരു പ്രതിപക്ഷത്തിന്റെ അഭാവത്തിൽ ഹിന്ദുത്വ ശക്തികൾ  രാജ്യത്തെ സിവിൽ സൊസൈറ്റി പ്രക്രിയകളിൽ പ്രാമുഖ്യം നേടുകയും അവയെ അട്ടിമറിക്കുകയും ചെയ്യുമോ എന്നുള്ളതാണു.

അതിനാൽ ഉത്തരവാദിത്തത്തോടെയും പ്രതികരണമനോഭാവത്തോടു കൂടി  ഒരുമിച്ച് നിന്ന് ക്രിയാത്മക പ്രതിപക്ഷമായി പ്രവർത്തിക്കുകയും താഴെ തട്ടിൽ താന്താങ്ങളുടെ രാഷ്ട്രീയങ്ങളെയും സംഘടനാസംവിധാനങ്ങളെയും ജനാധിപത്യരീതിയിൽ പുനരുജ്ജീവിപ്പിക്കുകയും അതു വഴി എല്ലാ തലങ്ങളിലും ഇന്ത്യയെ ഊർജ്ജസ്വലവും വർണ്ണാഭവുമായ ഒരു ജനാധിപത്യമാക്കുവാനും ശ്രമിക്കേണ്ടത് കോൺഗ്രസ്സിന്റെയും മത നിരപേക്ഷ പ്രാദേശിക പാർട്ടികളുടെയും ഇടതുപക്ഷത്തിന്റെയും രാഷ്ട്രീയവും ചരിത്രപരവുമായ കർത്തവ്യമാണു. കോൺഗ്രസ്സിനു ഒരുപക്ഷേ 21ആം നൂറ്റാണ്ടിനനുസരിച്ച് അതിന്റെ ഗാന്ധി-നെഹ്രു പാരമ്പര്യത്തെ വീണ്ടും കണ്ടെത്തുകയും നിർമ്മിക്കുകയും ചെയ്യേണ്ടി വന്നേക്കാം. വൈവിദ്ധ്യമാർന്ന രാഷ്ട്രീയ മാറ്റങ്ങൾ മുന്നോട്ട് വയ്ക്കുന്ന വിവിധങ്ങളായ അനിവാര്യതകളിൽ രാജ്യത്തെ പൗരന്മാർക്ക് മുന്നിലുള്ളത്  ഇന്ത്യൻ ഭരണഘടനയിലേക്ക് സ്വയം സമർപ്പിക്കുക എന്നതാണു.

( Malyalam translation of the 'Political Transitions in India'. Translated for Nava Malayali magazine by Swathi George. Published in the June 2014 issue of the Navamalayali online magazine. Link herehttp://www.navamalayali.com/raashtreeyam/56-political-transitions-in-india-johnsamuel?showall=&limitstart=#.U9xZgfmSyvc)